Miałem bardzo duże zadłużenie wobec spółdzielni mieszkaniowej stwierdzone wyrokiem sądu. Komornik rozpoczął prowadzenie wobec mnie egzekucji. Nie mam innych dochodów poza emeryturą, więc potrącenia na rzecz komornika dokonywał z mojej emerytury ZUS. Szybko dogadałem się ze spółdzielnią, więc komornik poinformował ZUS o zaprzestaniu dalszych potrąceń. Mimo to ZUS po otrzymaniu tego pisma z 27 lutego dokonał jeszcze jednego potrącenia, tłumacząc się, że datą nadania pisma był dopiero 2 marca i otrzymał je już po jego dokonaniu, tj. po 1 marca. Według mnie nie miało to znaczenia i ZUS nie powinien potrącać z mojej emerytury za marzec. Chcę wystąpić do sądu o zwrot tej niesłusznie potrąconej kwoty. Czy mam szansę wygrać?
Raczej nie, choć wszystko zależy od okoliczności konkretnej sprawy. Komornik sądowy, zawiadamiając ZUS o wszczęciu egzekucji z emerytury (renty) przeciwko dłużnikowi, wzywa jednocześnie organ rentowy do dokonywania potrąceń z pobieranego przez dłużnika świadczenia. ZUS staje się w ten sposób dłużnikiem zajętej wierzytelności, który dokonuje potrąceń zgodnie z art. 139 i 140 ustawy o emeryturach i rentach z FUS i przekazuje potrącone ze świadczenia kwoty na rzecz komornika. Warto podkreślić, że organ rentowy w żaden sposób nie bada zasadności tytułów wykonawczych, którymi dysponuje komornik, ani nie śledzi przebiegu postępowania egzekucyjnego. Do obowiązków ZUS należy jedynie sprawdzenie poprawności wniosku komornika pod względem formalnym. Nie może odmówić potrąceń z na podstawie np. pisma dłużnika, który powołuje się na ustalenia z wierzycielem. ZUS ustala termin płatności świadczenia oraz w przypadku potrąceń – termin ich dokonywania. Często dniem potrącenia jest pierwszy dzień każdego miesiąca kalendarzowego. Jeśli zatem komornik sądowy informuje organ rentowy, że w sprawie egzekucyjnej przeciwko dłużnikowi dalszych potrąceń nie należy dokonywać, obowiązkiem ZUS jest zaprzestanie ich dokonywania z najbliższym terminem płatności świadczenia.
W opisanej sytuacji data nadania pisma ma jednak istotne znaczenie. Pismo zostało nadane po dacie, w której ZUS dokonywał comiesięcznych potrąceń na rzecz organu egzekucyjnego. ZUS powinien więc wstrzymać potrącenia z 1 kwietnia. Nie bez znaczenia jest również treść pisma komornika, w którym mowa jest o „dalszych potrąceniach”, a zatem tych, których organ może dokonać po jego otrzymaniu. W związku z tym organ rentowy nie jest podmiotem właściwym do zwrotu tej kwoty, chyba że komornik uznałby potrąconą za marzec kwotę za nadpłaconą i zwrócił ją dłużnikowi zajętej wierzytelności. Wówczas ZUS powinien ją zwrócić na rzecz dłużnika.
W przeciwnym razie roszczenie czytelnika jest niezasadne. Trudno bowiem szukać jego uzasadnienia w przepisach kodeksu cywilnego dotyczących bezpodstawnego wzbogacenia czy nienależnego świadczenia.
Ważne
Zwrot potrąconej kwoty będzie możliwy tylko wtedy, gdy komornik zwróci ją ZUS jako nadpłaconą. Wówczas dłużnik ma prawo ją odzyskać
Podstawa prawna
Art. 896 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.).
Art. 139 i 140 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.).
Art. 405, 410 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.).