Powinien istnieć ograniczony i zamknięty katalog środków przymusu bezpośredniego, które mogą zostać użyte wobec osób przyjętych do izby wytrzeźwień – uważa Helsińska Fundacja Praw Człowieka. Organizacja przedstawiła uwagi do projektu założeń nowelizacji ustawy o ochronie zdrowia psychicznego i ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.
Nowela ma poprawić zakwestionowane przez Trybunał Konstytucyjny przepisy (sygn. akt Kp 1/13). Za niezgodne z ustawą zasadniczą TK uznał rozwiązania polegające na umożliwieniu stosowania przymusu bezpośredniego w formie unieruchomienia z użyciem „innych urządzeń technicznych”. Trybunał wyjaśnił, że tak ogólne wyrażenie, bez wskazania jego definicji, powoduje zbyt daleką ingerencję w wolność człowieka. Umieszczony w izbie wytrzeźwień nie ma bowiem pewności, jakie środki mogą być wobec niego stosowane.
Nowela, jak zauważa HFPC, nie zawiera jednak konkretnych rozwiązań. Fundacja postuluje m.in., by przewidywała ograniczony i zarazem zamknięty katalog środków przymusu, które mogą zostać użyte. Wskazuje, że analogiczne rozwiązanie powinno być też zastosowane w stosunku do osób umieszczanych w szpitalach psychiatrycznych. W ustawie o ochronie zdrowia psychicznego (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 231, poz. 1375) jest bowiem również użyty termin „innych urządzeń technicznych”, które pracownicy mogą stosować do unieruchomienia pacjenta.
Fundacja zwraca też uwagę na inne mankamenty obecnych regulacji. Artykuł 42 ust. 7 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1356 ze zm.) dopuszcza np. stosowanie środków przymusu bezpośredniego wymienionych w innych aktach prawnych, o ile to okaże się celowe. Jedna z możliwych wykładni przepisu może zatem upoważnić pracowników izb wytrzeźwień do stosowania wszelkich przewidzianych prawem środków. „Może to powodować nieuzasadnione, arbitralne używanie każdego środka przymusu, który przewidziany jest w jakimkolwiek akcie prawnym” – ostrzega organizacja.
Etap legislacyjny
Projekt założeń w uzgodnieniach