W imieniu sp. z o.o., którą reprezentuję jako prezes zarządu, zawarłem umowę na roboty budowlane z konsorcjum. Otrzymałem od towarzystwa ubezpieczeń bezwarunkową, nieodwołalną „na pierwsze żądanie” gwarancję ubezpieczeniową należytego wykonania kontraktu przez owo konsorcjum. Gwarancja obowiązuje do 31 stycznia 2015 r. Z uwagi na fakt, że prace nie zostały przez konsorcjum właściwie zrealizowane, zamierzam wystąpić do towarzystwa ubezpieczeniowego o zapłatę 500 tys. zł, tj. kwoty określonej w gwarancji, w terminie 14 dni od otrzymania monitu. Czy muszę w tym wezwaniu podać konkretną podstawę żądania wypłaty? Moim zdaniem nie, jako że gwarancja jest bezwarunkowa, nieodwołalna i „na pierwsze żądanie”.
EKSPERCI RADZĄ
Co do zasady istnieje ewentualność zawarcia umowy gwarancyjnej zawierającej tak surowe, jak wskazane w opisie problemu, uregulowania. Przy czym udzielające takiej gwarancji towarzystwo ubezpieczeniowe nie może skutecznie powołać się w celu wyłączenia lub ograniczenia przyjętego na siebie obowiązku zapłaty na zarzuty wynikające ze stosunku podstawowego, w związku z którym gwarancja została wystawiona.
Kauzalność gwarancji ubezpieczeniowej (która wiąże się z obligiem wskazania przyczyny uzasadniającej wykonanie świadczenia przez gwaranta) nie oznacza, że zobowiązanie gwaranta staje się akcesoryjne (tj. zależne) w odniesieniu do stosunku podstawowego, w związku z którym gwarancja została udzielona. Również owa forma gwarancji zachowuje charakter zobowiązania samodzielnego, w ramach którego gwarant płaci własny, a nie cudzy dług (tak uznał Sąd Najwyższy w wyroku z 10 lutego 2010 r., sygn. akt V CSK 233/09). Istotne jest to, że beneficjent omawianej gwarancji powinien jedynie podać – ustaloną w kontrakcie – przesłankę, z powodu której wzywa gwaranta do spełnienia gwarantowanego świadczenia; co jednak nie oznacza, że ciąży na nim obligatoryjny obowiązek udowodnienia, iż przyczyna ta rzeczywiście wystąpiła. Potencjalne obciążenie takim obowiązkiem pozbawiałoby umowę cech umowy gwarancyjnej, sprowadzając ją do konstrukcji zobowiązania spełnienia świadczenia na rzecz osoby trzeciej.
Odpowiadając zatem na pytanie czytelnika: to, że gwarancja ubezpieczeniowa należytego wykonania kontraktu jest bezwarunkowa, nieodwołalna i „na pierwsze żądanie”, nie oznacza, że w wezwaniu do zapłaty nie trzeba wskazać przyczyny stanowiącej podstawę tego wezwania. Gwarancja w opisywanym przypadku ma bowiem kauzalny charakter. Nie trzeba jednak udowadniać zaistnienia owej przyczyny. Analogicznie uznał Sąd Najwyższy w wyroku z 21 sierpnia 2014 r. (sygn. akt IV CSK 683/13). W uzasadnieniu wskazał, że beneficjent gwarancji ubezpieczeniowej o charakterze kauzalnym powinien jedynie podać ustaloną w umowie przyczynę, z powodu której wzywa gwaranta do spełnienia świadczenia. Nie oznacza to jednak, że jest zobligowany do udowodnienia, iż przyczyna ta faktycznie wystąpiła.
Podstawa prawna
Art. 391 oraz 393 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121).