Z raportu NIK wynika, że instytucje zajmujące się zatrudnieniem socjalnym w Polsce w niewystarczającym stopniu współpracują z lokalnymi przedsiębiorcami i urzędami pracy. Zdaniem Izby poprawy wymaga też ustawa o zatrudnieniu socjalnym.

Zatrudnienie socjalne to forma wsparcia ze strony państwa dla osób, które chcąc rozwiązać trudną sytuację życiową szukają możliwości podjęcia zatrudnienia. Po uzyskaniu skierowania z powiatowego urzędu pracy mogą one wziąć udział w zajęciach organizowanych przez centra integracji społecznej. Natomiast osoby, które podpisały wcześniej kontrakt socjalny, mogą skorzystać z oferty klubów integracji społecznej.

Kontrola NIK wykazała, że instytucje integracji społecznej funkcjonują na ogół zgodnie z prawem, jednak są niewystarczająco skuteczne. W zbadanych centrach spośród 2 tys. osób - które w latach 2011-2012 wzięły udział w zajęciach - szkolenia ukończyło 73,3 proc., a 38,2 proc. usamodzielniło się ekonomicznie.

W klubach odsetek ten był jeszcze niższy, bo spośród ponad 2,2 tys. osób zajęcia ukończyło 81,1 proc., ale ekonomicznie usamodzielniło się jedynie 16,9 proc.- wynika z raportu.

NIK zwraca uwagę, że tylko niektóre centra podpisywały porozumienia z lokalnymi przedsiębiorcami, dzięki czemu ich absolwenci mogli odbywać praktyki zawodowe w wybranym zakładzie pracy. Wskazuje także, że tylko nieliczne z tych instytucji współpracowały z powiatowymi urzędami pracy, zapewniając podopiecznym dostęp do szkoleń i ofert pracy. Mimo tych pozytywnych przykładów ogólna skuteczność instytucji integracji społecznej pod względem liczby osób usamodzielnionych ekonomicznie jest według NIK niewystarczająca. Wyniki kontroli wskazują, że centra samorządowe były bardziej skuteczne od pozarządowych.

Zobacz: Współpraca NIK i prokuratury bardziej efektywna

Ponadto w toku kontroli inspektorzy Izby stwierdzili w przypadku 31,2 proc. centrów programy zatrudnienia socjalnego nie zostały dopasowane do uczestników zajęć pod względem intelektualnym, osobowościowym i zawodowym.

NIK zwróciła też uwagę na luki w ustawie o zatrudnieniu socjalnym, która nie zobowiązuje centrów i klubów integracji społecznej do monitorowania dalszych losów ich absolwentów. W praktyce część instytucji uzyskuje takie informacje nieformalnie. W ocenie NIK odpowiednia regulacja prawna pozwalałaby centrom i klubom ocenić, czy ich działalność jest skuteczna i jakich wymaga usprawnień.

Izba podkreśla również, że ustawa nie upoważnia wojewody do kontrolowania, czy centra integracji społecznej prawidłowo realizują swoje zadania oraz czy rzetelnie rozporządzają przyznanymi środkami publicznymi. Zdaniem NIK brak takiego zapisu stanowi duży problem w obliczu rosnących kosztów instytucji zatrudnienia socjalnego.

Zobacz: NIK: Ustawa śmieciowa wymaga zmian

Izba zwraca także uwagę, że art. 11 ust. 3 ustawy określa, że jeden pracownik centrum nie powinien prowadzić zajęć z więcej niż pięcioma osobami. W praktyce wymóg ten jest bardzo trudny do zrealizowania, głównie z powodu braku środków na nowe etaty- wskazuje.

Izba wystąpiła z wnioskiem do Ministra Pracy i Polityki Społecznej o podjęcie kroków w kierunku znowelizowania ustawy o zatrudnieniu socjalnym. W ocenie NIK ustalenia niniejszej kontroli oraz wyniki równolegle przeprowadzonego audytu skuteczności kontraktów socjalnych wskazują, że dobrym pomysłem jest zintegrowanie kontraktów i zatrudnienia socjalnego jako dwóch komplementarnych narzędzi.

PS/źródło:NIK

Zobacz także:

NIK audytorem zewnętrznym Rady Europy