Sporządzając pismo procesowe należy zadbać, by znalazły się w nim wszystkie elementy określone przez przepisy Kodeksu postępowania cywilnego. Pamiętać trzeba również, że ustawa wyróżnia pisma specjalne, co do których przewidziane zostały dodatkowe wymagania formalne.

Art. 126 Kodeksu postępowania cywilnego zawiera wymagania, jakie powinno spełniać prawidłowo skonstruowane pismo procesowe. Nieuwzględnienie w sporządzanym dokumencie chociażby jednego z poniższych elementów może skutkować stwierdzeniem braku formalnego i koniecznością jego uzupełnienia.
Zgodnie zatem z art. 126 kpc każde pismo procesowe powinno zawierać:

• oznaczenie sądu, do którego jest kierowane, imię nazwisko lub siedzibę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;
• oznaczenie rodzaju pisma;
• osnowę świadczenia lub wniosku wraz z przytoczeniem dowodów na potwierdzenie wskazanych okoliczności;
• podpis strony, jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;
• wymienienie załączników;



Pismo specjalne: pozew cywilny

Pośród pism procesowych przepisy kpc wyróżniają te szczególne, które poza wymaganiami określonymi w art. 126 muszą spełniać dodatkowe warunki. Są nimi pozew i apelacja. Na początek przyjrzyjmy się pierwszemu z wymienionych tu dokumentów.

Zgodnie art. 187 Kodeksu postępowania cywilnego, sporządzając pozew, dodatkowo wskazać należy dokładnie określone żądanie, a w sprawach o prawa majątkowe także oznaczyć wartość przedmiotu sporu, chyba że przedmiotem sprawy jest oznaczona kwota pieniężna. Co więcej, konieczne jest przytoczenie okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie, a w miarę potrzeby uzasadniających również właściwość sądu.

Przepisy dopuszczają zawarcie w pozwie także wniosków o zabezpieczenie powództwa, nadanie wyrokowi natychmiastowej wykonalności i przeprowadzenie rozprawy w nieobecności powoda. Wnioski szczególne dotyczą kwestii przygotowania rozprawy tj: wezwania wskazanych przez powoda świadków i biegłych, dokonania oględzin, polecenie pozwanemu dostarczenia na rozprawę dokumentu będącego w jego posiadaniu, a potrzebnego do przeprowadzenia dowodu, lub przedmiotu oględzin, czy żądania dowodów znajdujących się w sądach, urzędach lub u osób trzecich.

Apelacja w postępowaniu cywilnym

Apelacja jest kolejnym przykładem pisma procesowego, co do którego wymagane jest spełnienie dodatkowych wymogów takich jak:

• oznaczenie wyroku, od którego jest wniesiona, ze wskazaniem, czy jest on zaskarżony w całości czy w części,
• zwięzłe przedstawienie zarzutów,
• uzasadnienie zarzutów,
• powołanie, w razie potrzeby, nowych faktów i dowodów oraz wykazanie, że ich powołanie w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji nie było możliwe albo że potrzeba powołania się na nie wynikła później,
• wniosek o zmianę lub o uchylenie wyroku z zaznaczeniem żądanej zmiany lub uchylenia.



W przypadku spraw o prawa majątkowe należy także oznaczyć wartość przedmiotu zaskarżenia. Wartość ta może być oznaczona na kwotę wyższą od wartości przedmiotu sporu wskazanej w pozwie jedynie wtedy, gdy powód rozszerzył powództwo lub sąd orzekł ponad żądanie.

Skarga kasacyjna

Dodatkowe elementy zawierać powinna również skarga kasacyjna. Zaznaczyć należy, że w postępowaniu przed Sądem Najwyższym obowiązuje zastępstwo procesowe przez adwokatów lub radców prawnych, dlatego strona sama skargi kasacyjnej sporządzić nie może.

Zgodnie jednak z art. 3984 Kodeksu postępowania cywilnego skarga oprócz podstawowych wymogów pisma procesowego powinna zawierać również:

• oznaczenie orzeczenia, od którego jest wniesiona, ze wskazaniem, czy jest ono zaskarżone w całości czy w części;
• przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie;
• wniosek o uchylenie lub uchylenie i zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia i zmiany.

Ponadto skarga kasacyjna powinna zawierać wniosek o przyjęcie do rozpoznania i jego uzasadnienie. W przypadku spraw o prawa majątkowego wymagane jest oznaczenie przedmiotu sporu.

Specjalnym rodzajem pisma procesowego jest odpowiedź na pozew, którego warunki wniesienia reguluje art. 207 kpc