W dniu 1 września 2010 roku weszły w życie nowe regulacje dotyczące podatku akcyzowego. Zupełne novum to instytucja zarejestrowanego wysyłającego oraz elektroniczny system do obsługi i kontroli przemieszczeń wyrobów akcyzowych.

Nowe przepisy choć rewolucyjne, nie są zamysłem polskich polityków. Jak znaczna część projektów uchwalanych dzisiaj w sejmie i ten ma swoje źródła w prawie unijnym. Polska, podobnie jak pozostałe kraje członkowskie, została w tym przypadku zobligowana do dostosowania swoich przepisów do wytycznych zawartych w Dyrektywie Rady Europy z 16 grudnia 2008r.[1]

Elektroniczny system przemieszczania wyrobów akcyzowych

System Przemieszczania oraz Nadzoru Wyrobów Akcyzowych EMCS (Excise Movement and Control System) to jedna z najważniejszych założeń nowelizacji ustawy akcyzowej. Do tej pory system dokumentowania transportu wyrobów akcyzowych w procedurze zawieszania poboru akcyzy oparty był na dokumentach papierowych, Administracyjnym Dokumencie Towarzyszącym (ADT) oraz kartach saldowania. Nowy system wyeliminuje dokumentację papierową zastępując ją elektroniczną. Będzie on wykorzystywany do przemieszczania wyrobów akcyzowych w procedurze zawieszenia poboru akcyzy (bez zapłaconego podatku akcyzowego) pomiędzy podmiotami znajdującymi się w różnych państwach członkowskich Unii Europejskiej oraz w obrocie krajowym.

Podmioty realizujące obrót wewnątrzunijny powinny rozpocząć stosowanie Systemu EMCS najpóźniej z dniem 1 stycznia 2011 r. Okres przystosowawczy został wydłużony w przypadku obrotu wewnątrzkrajowego do 1 stycznia 2012r. Jednakże brak rozwiązań szczegółowych dotyczących EMCS pozwala wątpić w dochowanie w szczególności pierwszego z tych terminów, na przystosowanie swoich systemów informatycznych podatnicy mają bowiem zaledwie cztery miesiące.

Nowy system ma być niemal niezawodny, ministerstwo wróży mu 99,7 % skuteczności. Na wszelki wypadek jednak, zapewniło „plan awaryjny” – powrót do systemu papierowego. Pomimo optymistycznych prognoz ministerialnych, przykład innych krajów pokazuje, że przezorność ministerstwa nie pójdzie na marne.

Zarejestrowany wysyłający

Kolejna zmiana ma charakter techniczny i dotyczy zasady dokonywania importu wyrobów akcyzowych z krajów, które nie są członkami Unii Europejskiej. Wprowadzona zostanie nowa instytucja tzw. zarejestrowanego wysyłającego.

Zarejestrowany wysyłający to podmiot, któremu wydano zezwolenie na wysyłanie importowanych wyrobów akcyzowych z miejsca importu z zastosowaniem procedury zawieszenia poboru akcyzy w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

Innymi słowy wspomniany podmiot obejmie pieczę nad wyrobem na granicy Unii Europejskiej a następnie wyśle go bez zapłaty akcyzy do składów podatkowych. Ma on także obowiązek prowadzenia ewidencji wyrobów akcyzowych wysyłanych w procedurze zawieszenia poboru akcyzy.

Regulacja ta jest dużym udogodnieniem przede wszystkim dla wielkich koncernów i w założeniach ma spowodować ułatwienie importu pomiędzy Polską a państwami trzecimi. Do tej pory bowiem możliwość importu wyrobów akcyzowych (innych niż gaz) w procedurze zawieszenia poboru akcyzy dostępna była tylko dla podmiotów, które prowadziły skład podatkowy.

Zabezpieczenia akcyzowe

Z drugiej strony pewnym utrudnieniem dla koncernów a jednocześnie zabezpieczeniem interesów Skarbu Państwa będzie inna regulacja dotycząca składowania wyrobów na cudzych składach podatkowych. Rozszerzeniu ulegnie bowiem krąg podmiotów zobowiązanych do składania zabezpieczenia akcyzowego. Zgodnie z nowymi przepisami podmioty składujące wyroby na cudzych składach podatkowych będą musiały złożyć dodatkowe zabezpieczenie na 25 dni od wydania wyrobów do zapłaty akcyzy.

Ustawa zakłada możliwość zwolnienia z tego obowiązku, zabezpieczenie może mieć także postać gwarancji bankowej czy weksla. Niemniej jest ono obciążeniem dla podatnika, co może przełożyć się na przykład na cenę paliw.

Paliwa opalowe – oświadczenia

Kolejna zmiana dotyczy zasad składania oświadczeń, jakie muszą od swoich kontrahentów zbierać sprzedawcy olejów opałowych. Nowe przepisy zobowiązują ich do umieszczania na oświadczeniach większej ilości danych odbiorcy. Od tej pory muszą one zawierać imię i nazwisko albo nazwę oraz adres siedziby lub zamieszkania, a także NIP lub PESEL / REGON składającego oświadczenie.

Pewną iskierką racjonalności są natomiast zmiany dotyczące sprzedaży olejów na rzecz organów administracji publicznej, wojska, szkół czy szpitali. Nie już bowiem każdorazowo uzyskiwać od nich oświadczenia o przeznaczeniu wyrobu. Oświadczenie takie może być jednorazowo zamieszczone w umowie.

Zwolnienia alkoholu skażonego

Nowelizacja obejmuje także kwestię zasad zwolnień dla alkoholu skażonego. Zmiana dotknęła listy skażalników, w przypadku których możliwe jest zastosowanie zwolnienia dla alkoholu etylowego wykorzystywanego do produkcji wyrobów nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi.

Producenci będą musieli także rozliczać ilość zużytego alkoholu. Przekroczenie norm ustalonych przez naczelnika urzędu celnego skutkować będzie bowiem koniecznością zapłaty akcyzy.

Kolejne zmiany

Jak zaznaczył Wojciech Kotala, jeden z prelegentów V Konferencji Akcyzowej, która odbyła się w przeddzień wejścia w życie nowych regulacji, pomimo iż duża nowelizacja ustawy akcyzowej dopiero wchodzi w życie, to już rozpoczęły się prace w sejmie nad kolejnymi zmianami. Podatek akcyzowy to bowiem materia, podlegająca bardzo szybkim przemianom.

Pomimo to Polska i tak pozostaje w ogonie Europy w kwestii szybkości implementowania dyrektywy. Za jedyne marne pocieszenie służyć może tylko towarzystwo, oprócz Polski spóźniona jest bowiem również Dania i Grecja.

Bilans zmian

Pozostaje pytanie o wady i zalety nowych przepisów. Korzyści będą miały z pewnością charakter operacyjny, dzięki elektronicznemu systemowi przemieszczania wyrobów akcyzowych znikną tony papierów używane do tej pory. Konieczność zakupienia nowych programów, niejednolitość systemu (w okresie przejściowym część producentów będzie używać systemu elektronicznego a część może pozostać jeszcze przez jakiś czas w papierowym), ogólny chaos i brak szczegółowych rozwiązań z pewnością zaliczyć należy do wad. Za całość, rzecz jasna, w ostatecznym rozrachunku i tak zapłaci podatnik.

Anna Ślęzak







[1] Dyrektywa Rady Europy 2008/118/WE z 16 grudnia 2008r. w sprawie zasad dotyczących podatku akcyzowego, uchylająca dyrektywę 92/12/EWG (Dz.Urz.UE L.2009.9.12).

Zobacz także:

Aplikacje 2010 ruszyły

Pozwy zbiorowe-pomoc w dochodzeniu roszczeń

Informatyzacja wymiaru sprawiedliwości