Komunikat rzecznika prasowego "Iustitii" w sprawie wręczenia w dniu 23 czerwca 2010 r. Listu Otwartego Sędziów Rzeczypospolitej Polskiej do Prezydenta Rzeczypospolitej, Marszałka Sejmu, Marszałka Senatu i Prezesa Rady Ministrów.

Zakończyła się akcja zbierania podpisów sędziów pod listem otwartym w sprawie projektu zmian Prawa o ustroju sądów powszechnych. Projekt ten, opracowywany przez Ministerstwo Sprawiedliwości, jest w dużej mierze oceniany krytycznie przez środowisko sędziowskie, czemu sędziowie dali wyraz składając podpisy pod listem otwartym. Pod listem zebrano od lutego 2010 r. podpisy 4969 sędziów, a więc ponad połowy sędziów sądów powszechnych.

W dniu 23 czerwca 2010 r. (środa) Prezes Zarządu Stowarzyszenia Sędziów Polskich "Iustitia" Maciej Strączyński, Wiceprezes Rafał Puchalski i Członek Zarządu Łukasz Piebiak złożą list otwarty - zgodnie z wolą sędziów - jego adresatom w następujących godzinach:
g. 11:00 - Kancelaria Prezydenta, ul. Wiejska 9, Warszawa
g. 12:00 - Kancelaria Sejmu ul. Wiejska 4/6/8 Warszawa
g. 12:30 - Kancelaria Senatu ul. Wiejska 6
g. 14:00 - Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Al. Ujazdowskie 1/3, Warszawa

Zapraszam do relacji z tego wydarzenia.







Rzecznik Prasowy SSP "Iustitia"
Bartłomiej Przymusiński

A oto treść listu otwartego.

LIST OTWARTY
SĘDZIÓW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Pan Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej
Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej
Pan Bogdan Borusewicz
Marszałek Senatu Rzeczypospolitej Polskiej
Pan Donald Tusk
Prezes Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej

My, niżej podpisani Sędziowie Rzeczypospolitej Polskiej, apelujemy o wstrzymanie procesu legislacyjnego związanego z projektem nowelizacji ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych, przygotowanym przez Ministerstwo Sprawiedliwości.

Przestrzegamy, że niektóre z proponowanych rozwiązań godzą w konstytucyjne zasady niezawisłości sędziowskiej oraz trójpodziału władz.

Począwszy do 1989 r. sędziowie funkcjonują w nowych warunkach ustrojowych. Obowiązujące w tym okresie akty prawne dotyczące sądownictwa powszechnego nie były doskonałe. Stanu tego nie zmieniło ponad czterdzieści nowelizacji ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych. Sądownictwo powszechne wymaga reform, nie aprobujemy jednak rozwiązań niosących ryzyko doprowadzenia sędziów do roli urzędników podlegających władzy wykonawczej. Takie zaś rozwiązania przewiduje najnowszy projekt.

Paradoksalnie, ostatnie zmiany w zakresie ustroju prokuratury, wzmacniające jej niezależność od władzy wykonawczej, stawiają ten organ w pozycji korzystniejszej w stosunku do sądownictwa powszechnego.

Sprzeciwiamy się planom wprowadzenia powszechnych ocen okresowych sędziów, mających być kolejnym narzędziem nadzoru administracyjnego nad sądownictwem powszechnym, pełnionego przez Ministra Sprawiedliwości, który zgodnie z projektowanymi przepisami miałby mieć wpływ zarówno na sposób dokonywania tych ocen, jak i na powoływanie sędziów wizytatorów. Niedopuszczalne jest, aby władza wykonawcza wpływała na władzę sądowniczą poprzez określanie standardów oceniania sędziów i sprawowanie nad tym procesem nadzoru.

W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego zwrócono uwagę na konieczność zapewnienia sędziom określonych standardów niezawisłości, która obejmuje szereg elementów:

1) bezstronność w stosunku do uczestników postępowania,

2) niezależność wobec organów (instytucji) pozasądowych,

3) samodzielność sędziego wobec władz i innych organów sądowych,

4) niezależność od wpływu czynników politycznych, zwłaszcza partii politycznych,

5) wewnętrzna niezależność sędziego.

Już w doktrynie ustrojowej II Rzeczypospolitej wskazano, że niezawisły sąd tworzą osoby, którym prawo nadaje cechę niezawisłości, i to nie tylko werbalnie deklarując istnienie tej cechy, lecz kształtując taki system uwarunkowań działania sędziów, aby tę niezawisłość realnie, efektywnie zagwarantować. Podkreślano, że niezawisłości orzekania przy osobistej zawisłości orzekającego nie da się, praktycznie rzecz biorąc, pomyśleć (S. Wróblewski, Sądownictwo, [w:] Nasza Konstytucja, Kraków 1924, s. 84).

Podkreślamy, iż projekt zawiera sprzeczność proponowanych ocen okresowych sędziów z zaleceniem nr R(94)12 Komitetu Ministrów dla Państw Członkowskich Rady Europy dotyczącym niezawisłości, sprawności i roli sędziów, zgodnie z którym sędziowie powinni zachowywać pełną niezawisłość w podejmowaniu decyzji i działać bez żadnych ograniczeń, niewłaściwych wpływów, zachęt, nacisków, gróźb lub ingerencji, bezpośrednich lub pośrednich, z czyjejkolwiek strony i z jakiegokolwiek powodu.

Sędziowie powinni mieć nieskrępowaną swobodę orzekania w sprawach zgodnie ze swym sumieniem i rozumieniem faktów, kierując się obowiązującymi zasadami prawa. Organy władzy wykonawczej i ustawodawczej muszą powstrzymywać się od jakichkolwiek kroków mogących podważyć niezawisłość sędziów.

Celem tej rekomendacji jest zapewnienie, że na sędziego nie będzie wywierana żadnego rodzaju i skądkolwiek pochodząca presja, aby wydał orzeczenie zgodne z życzeniami jednej ze stron, administracji, rządu lub kogokolwiek innego.

Pomni doświadczeń z nieodległej przeszłości, wyrażamy obawę o wykorzystywanie ocen okresowych do wywierania na sędziów nacisku w zakresie treści orzeczeń oraz w celu wyłącznie ilościowo rozumianej wydajności pracy. Naszym obowiązkiem jest kompetentne, rzetelne i efektywne rozpoznawanie spraw, a zwłaszcza o wydawanie przemyślanych i trafnych orzeczeń.

Nie sprzyja temu działanie pod presją wszechwładnej statystyki. Tymczasem projektowane rozwiązania mają m.in. obejmować analizę sprawności i efektywności w podejmowaniu czynności i kierowaniu postępowaniem. Na podstawie własnych doświadczeń dostrzegamy niebezpieczeństwa związane z takimi kryteriami. Co do kultury urzędowania, to przejawy jej braku są już obecnie możliwe do eliminowania. Przestrzeganie praw stron i uczestników postępowania jest przedmiotem kontroli instancyjnej wszczynanej na skutek złożenia środków odwoławczych. Z kolei umiejętności w zakresie jasnego i kompletnego formułowania wypowiedzi nabywa się najpóźniej w czasie aplikacji sądowej. Także osoby, które doszły do urzędu sędziowskiego inną ścieżką, w zasadzie dają rękojmię bycia depozytariuszami tych umiejętności. Jeśli chodzi o doskonalenie metodyki pracy i podnoszenie kwalifikacji, co powinno mieć znaczenie przy awansie, to sędziowie, którzy chcą awansować, poddawani są ocenie.

W żadnym systemie ocen uzyskanie wyniku poniżej średniej nie może być argumentem przeciwko fundamentalnej zasadzie nieusuwalności sędziów, która - przy wszystkich jej ograniczeniach wiążących się z odpowiedzialnością dyscyplinarną - jest jedną z podstawowych gwarancji niezawisłości sędziego. Jednocześnie projektodawcy - przedstawiciele władzy wykonawczej - nie precyzują jednoznacznie celu poddania sędziów ocenom. Konieczności wprowadzenia ocen okresowych sędziów nie uzasadniają względy praktyczne ani bieżące doświadczenia.

Uznajemy za konieczne wypracowanie od podstaw trwałych rozwiązań zapewniających społeczeństwu polskiemu właściwe funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości - o co apelowano już w uchwale II Kongresu Sędziów Polskich z dnia 23 października 2008 r. - przy rzeczywistym, podmiotowym udziale sędziów i konstytucjonalistów oraz przedstawicieli innych środowisk prawniczych, z uwzględnieniem konstytucyjnych gwarancji niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Projektowane zmiany w ustawie - Prawo o ustroju sądów powszechnych, na czele z koncepcją wprowadzenia ocen okresowych, podążają w przeciwnym kierunku.

IUSTITIA/AS