Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich orzekł, iż państwo członkowskie może odmówić, ze względów związanych z porządkiem publicznym, uznania nazwiska obywatela zawierającego tytuł szlachecki, które otrzymano w innym państwie członkowskim.

Stan faktyczny
Ilonka Sayn-Wittgenstein, obywatelka austriacka zamieszkująca w Niemczech otrzymała w wyniku przysposobienia dokonanego w 1991 r. przez Lothara Fürsta von Sayna-Wittgensteina nazwisko przysposabiającego wraz z jego tytułem szlacheckim, które w jej przypadku przyjęło formę ˝Fürstin von Sayn-Wittgenstein˝ (˝księzniczka Sayn-Wittgenstein˝). W Niemczech wydano jej prawo jazdy na nazwisko Ilonka Fürstin von Sayn-Wittgenstein oraz zarejestrowała ona tam spółkę pod tym nazwiskiem. Władze austriackie dokonały wpisu tego nazwiska do austriackich akt stanu cywilnego. Odnowiły również paszport i wydały dwa poświadczenia obywatelstwa, w każdym z tych przypadków na nazwisko Ilonka Fürstin von Sayn-Wittgenstein.
Jednocześnie Verfassungsgerichtshof (austriacki trybunał konstytucyjny) orzekł w 2003 r. w podobnej sprawie, że ustawa o zniesieniu szlachectwa z 1919 r. mająca rangę konstytucyjną i wprowadzająca w życie zasadę równości stoi na przeszkodzie nabyciu przez obywatela austriackiego nazwiska zawierającego tytuł szlachecki w drodze przysposobienia przez obywatela niemieckiego posługującego się zgodnie z prawem takim tytułem szlacheckim stanowiącym jeden z elementów składowych jego nazwiska. Po wydaniu tego wyroku, uznawszy, że akt urodzenia wydany Ilonce Fürstin von Sayn-Wittgenstein po jej przysposobieniu jest nieprawidłowy, urzędnik stanu cywilnego w Wiedniu dokonał sprostowania zapisu jej nazwiska w aktach stanu cywilnego polegającego na nadaniu mu formy „Sayn-Wittgenstein”.
Przed Verwaltungsgerichtshof (austriackim najwyższym sądem administracyjnym) I. Sayn-Wittgenstein podniosła, że nieuznanie skutków przysposobienia w odniesieniu do jej nazwiska stanowi przeszkodę w przysługującej jej swobodzie przemieszczania się, ponieważ zmusza ją do posługiwania się różnymi nazwiskami w poszczególnych państwach członkowskich oraz naruszenie prawa do poszanowania jej życia rodzinnego ze względu na konieczność zmiany nazwiska pomimo piętnastu lat jego nieprzerwanego używania.

Pytanie prejudycjalne

W tym kontekście sąd austriacki zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości w celu ustalenia, czy zasada swobodnego przemieszczania się i pobytu obywateli Unii zezwala na to, aby władze austriackie mogły odmówić uznania w całości nazwiska obywatela austriackiego, które zostało ustalone w Niemczech, gdzie wspomniany obywatel zamieszkuje - z tego względu, że wspomniane nazwisko obejmuje tytuł szlachecki, którego używanie zostało zakazane w austriackim prawie konstytucyjnym.
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości
Trybunał przypomniał na wstępie, że chociaż przepisy, którym podlega nazwisko rodowe osoby i posługiwanie się tytułami szlacheckimi należą do kompetencji państw członkowskich, to państwa zobowiązane są jednak do wykonywania tych kompetencji zgodnie z prawem Unii. W związku z tym nazwisko osoby jest jednym z elementów składowych jej tożsamości i życia prywatnego, które podlegają ochronie na podstawie zarówno Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej jak i Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.
Trybunał stwierdził już, że za każdym razem kiedy nazwisko użyte w konkretnej sytuacji nie odpowiada nazwisku figurującemu w dokumencie przedstawionym jako dowód tożsamości danej osoby, albo kiedy nazwisko figurujące w dwóch dokumentach przedstawionych razem nie jest takie samo, mogą pojawić się wątpliwości co do tożsamości tej osoby oraz autentyczności przedstawionych dokumentów lub prawdziwości zawartych w nich danych. Samo w sobie konkretne ryzyko konieczności odpierania podejrzeń dotyczących tożsamości osoby stanowi przeszkodę w swobodnym przemieszczaniu się.
Jednocześnie taka przeszkoda może być uzasadniona, jeżeli jest oparta na obiektywnych względach i jest proporcjonalna do uzasadnionego celu realizowanego przez prawo krajowe.
W przypadku Austrii, ustawa o zniesieniu szlachectwa wprowadza w życie bardziej ogólną zasadę równości wszystkich obywateli austriackich wobec prawa, która to zasada podlega ochronie w porządku prawnym Unii jako ogólna zasada prawa.
Zdaniem Trybunału, nie jest nieproporcjonalne dążenie przez państwo członkowskie do realizacji celu zachowania zasady równości w drodze ustanowienia zakazu nabywania, posiadania lub używania przez jego obywateli tytułów lub określeń szlacheckich, które mogą wywołać u innych przekonanie, że dana osoba posiada taką godność.
W konsekwencji odmowa uznania przez władze państwa członkowskiego w całości nazwiska obywatela tego państwa, które zostało określone w drugim państwie członkowskim przy jego przysposobieniu w wieku dorosłym przez obywatela tego drugiego państwa członkowskiego, w sytuacji gdy wspomniane nazwisko obejmuje tytuł szlachecki, którego używanie zostało zakazane w prawie konstytucyjnym pierwszego państwa członkowskiego nie stanowi nieuzasadnionego naruszenia swobody przemieszczania się i pobytu obywateli Unii.

źródło:www.curia.europa.eu

Zobacz także:

Dostępność orzeczeń sądowych on-line

Cztery uchwały Sądu Najwyższego