W dniu 26 kwietnia 2011 roku rząd przyjął stanowisko wobec poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o przekształceniu prawa wieczystego użytkowania w prawo własności nieruchomości, w którym opowiada się za likwidacją użytkowania wieczystego i uwłaszczeniem użytkowników wieczystych przeprowadzonych nie z mocy prawa, ale w sposób stopniowy.

Rząd, zgłaszając pewne zastrzeżenia, opowiada się za skierowaniem poselskiego projektu do dalszych prac legislacyjnych.

Posłowie zaproponowali zniesienie prawa użytkowania wieczystego nieruchomości. Dla obecnych użytkowników oznacza to przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności. W konsekwencji od dnia wejścia w życie znowelizowanej ustawy nie byłoby możliwe ustanawianie prawa użytkowania wieczystego. Przewidziano rekompensatę pieniężną dla posiadających grunty, będące w użytkowaniu wieczystym. Wysokość rekompensaty byłaby określana w decyzji administracyjnej.

Zdaniem rządu, zniesienie z mocy prawa użytkowania wieczystego jest rozwiązaniem zbyt daleko idącym. Zaplanowane przez posłów przekształcenie może czasami dokonywać się wbrew woli użytkownika wieczystego. Przymusowe przekształcenie może spotkać się z zarzutem naruszenia praw nabytych. Ponadto, przeprowadzenie uwłaszczenia na taką skalę mogłyby opóźnić wydawanie decyzji w tych sprawach, i tym samym zahamować obrót nieruchomościami, które zostały objęte przekształceniem.

Zdaniem rządu, należy zwrócić uwagę, że na mocy proponowanych przepisów prawo własności nieruchomości nabędą wszystkie podmioty gospodarcze. Takie rozwiązanie może spotkać się z zarzutem naruszenia konstytucyjnej zasady równości. Jednocześnie opłata za przekształcenie, ustalona w projekcie ustawy, może być korzystniejsza niż wartość rynkowa przekształconej nieruchomości. Zatem nabycie prawa własności na warunkach preferencyjnych i ewentualne uzyskanie bonifikaty od opłat za przekształcenie będzie stanowić dodatkową korzyść dla takich przedsiębiorców w stosunku do firm, które nabyły prawo własności na warunkach rynkowych.

Rząd zwraca uwagę, że przewidywane uwłaszczenie wszystkich użytkowników wieczystych oznacza, iż regulacja obejmie także cudzoziemców (osoby fizyczne i prawne). To z kolei kolidowałoby z obowiązującymi przepisami krajowymi i Traktatem Akcesyjnym Polski do UE, który zapewnia 12 letni okres przejściowy dotyczący nabywania nieruchomości rolnych i leśnych przez cudzoziemców.

Rząd podkreśla, że nagła likwidacja prawa użytkowania wieczystego spowoduje lukę w systemie praw rzeczowych i niespodziewanie pozbawi podmioty publiczne podstawowego instrumentu udostępniania nieruchomości, jakim jest użytkowanie wieczyste. Ponadto, prawo użytkowania wieczystego jest bardzo atrakcyjne dla inwestorów na rynku nieruchomości, bo koszty jego nabycia są niższe niż przy prawie własności. Jednocześnie proponowany sposób zniesienia prawa użytkowania wieczystego nie zapewnia potrzebnego czasu do przygotowania się do tej procedury.

Rząd zwraca też uwagę, że zniesienie prawa użytkowania wieczystego może zablokować – realizowane przez samorządy i Skarb Państwa – procesy wyodrębniania własności mieszkań położonych w budynkach wielolokalowych. A na podstawie obowiązujących przepisów nie jest bowiem możliwe, aby w stosunku do jednej nieruchomości gruntowej właścicielom mieszkań przysługiwały inne prawa. W praktyce oznaczałoby to, że cześć lokatorów dysponuje prawem użytkowania wieczystego, pozostali prawem własności.

Reasumując rząd uważa, że lepszym rozwiązaniem byłaby likwidacja użytkowania wieczystego i uwłaszczenie użytkowników wieczystych przeprowadzone nie z mocy prawa, ale w sposób stopniowy. Można by znieść możliwość ustanawiania nowych praw użytkowania wieczystego, natomiast uwłaszczenie dokonywałoby się na wniosek użytkownika wieczystego. Przy czym wniosek taki zobowiązywałby administrację do wydania pozytywnej decyzji, a ewentualna odmowa podlegałaby (po wyczerpaniu drogi administracyjnej) zaskarżeniu do sądu administracyjnego. W konsekwencji nie wszystkie prawa do użytkowania wieczystego zostałyby od razu zlikwidowane, przy czym obecnie istniejące zostałyby objęte dotychczasowymi przepisami.

PS/źródło:KPRM

Zobacz także:

TK: Bonifikaty od opłat za przekształcenie użytkowania wieczystego niekonstytucyjne

SN: Dla celów zasiedzenia okresów posiadania na użytkowaniu wieczystym i na własności nieruchomości nie sumuje się