W dniu 15 listopada 2011 r. Trybunał Konstytucyjny rozpoznał pytanie prawne Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie dotyczące wysokości opłat za przechowywanie zajętego przez urząd celny towaru. TK uznał zakwestionowane przepisy za niezgodne z konstytucją.

Postępowanie w rozpoznanej sprawie zostało wszczęte na podstawie pytania prawnego Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie. Sprawa rozpatrywana przez sąd dotyczy wysokości opłaty wymierzonej za przechowanie towaru w depozycie organu celnego. Towar (jedna paczka papierosów) został zajęty, w celu uregulowania sytuacji towaru, nielegalnie wprowadzonego na obszar celny Unii Europejskiej. W toku postępowania celnego sąd orzekł przepadek towaru. Po uprawomocnieniu się orzeczenia o przepadku, Naczelnik Urzędu Celnego w Elblągu, na podstawie zakwestionowanych przepisów ustalił kwotę opłaty za przechowanie paczki papierosów w depozycie urzędu celnego w wysokości 498 zł.

Zobacz: TK: Zasady naliczania odsetek za zwłokę w zobowiązaniach podatkowych niekonstytucyjne

Opłata została ustalona w oparciu o stawki określone w § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z 22 kwietnia 2004 r. w sprawie stawek opłat pobieranych przez organy celne. Podstawą wydania rozporządzenia jest art. 93 ust. 2 ustawy z dnia 19 marca 2004 r. - Prawo celne.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego

Trybunał uwzględnił okoliczność, że na tle rozpatrywanej sprawy wystąpiła szczególna sytuacja. Ustawodawca, przekazując do regulacji podustawowej określenie stawek opłaty, nie uwzględnił, że obok typowej sytuacji, gdy opłata jest pobierana za "usługę" przechowania towaru na wniosek zainteresowanej osoby, występuje sytuacja, gdy towar zostaje zajęty w celu uregulowania sytuacji towaru. W konsekwencji zajęcia towarów i umieszczenia ich "przymusowo" w depozycie urzędu celnego, odmiennego charakteru nabiera opłata za przechowanie towaru.

Nie stanowi ona - tak jak to ma miejsce w sytuacji, gdy instytucja depozytu urzędu celnego stosowana jest na wniosek osób dokonujących obrotu towarowego z zagranicą - ekwiwalentu za określoną usługę, ale przybiera postać daniny publicznej. W wypadku takiej opłaty wymogiem wynikającym z zasady wyłączności ustawowej w dziedzinie prawa daninowego jest uregulowanie w ustawie istotnych elementów konstrukcji daniny (w wypadku danin publicznych o charakterze niepodatkowym, określenie w ustawie co najmniej dolnych i górnych granic opłaty).

Zobacz: TK: Ograniczenie odpowiedzialności operatora pocztowego zgodne z konstytucją

Trybunał Konstytucyjny stwierdził ponadto, że ustawodawca nie upoważnił ministra właściwego do spraw finansów publicznych do określenia w rozporządzeniu minimalnej stawki opłaty za przechowanie towaru w depozycie prowadzonym przez organ celny, nie wskazał też innych wytycznych niż uwzględnienie charakteru czynności, za które opłaty mają być pobierane. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego Minister Finansów ustalił w rozporządzeniu minimalną opłatę za przechowanie towarów oraz posłużył się nieprzewidzianym w ustawie kryterium. Powiązał minimalną stawkę opłaty z wysokością przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w sektorze przedsiębiorstw, podczas, gdy kryterium to pozostaje w całkowitym oderwaniu od charakteru czynności przechowania.

Zobacz: TK w sprawie odszkodowania za wywłaszczenie nieruchomości na mocy dekretu warszawskiego

Wyrok TK zapadł w wyniku kontroli konstytucyjności przeprowadzonej w związku z pytaniem prawnym zadanym przez sąd w konkretnej sprawie. Sprawa ta dotyczy opłaty za przechowanie towaru w depozycie prowadzonym przez organ celny, przy czym towar ten (paczka papierosów) został zajęty w trybie art. 30 ust. 1 prawa celnego "w celu uregulowania jego sytuacji". W świetle tego wyroku górne i dolne stawki opłaty, wymierzanej w takiej sytuacji, muszą wynikać z ustawy.

Trybunał Konstytucyjny - na podstawie art. 190 ust. 3 konstytucji - zdecydował, że art. 93 ust. 2 prawa celnego, w zakresie uznanym za niezgodny z konstytucją utraci moc obowiązującą z upływem 12 miesięcy od dnia ogłoszenia niniejszego wyroku w Dzienniku Ustaw. Natomiast z dniem ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw zabraknie podstawy prawnej do wymierzania opłaty minimalnej za przechowanie towaru niewspólnotowego w depozycie prowadzonym przez organ celny.

PS/źródło:TK

Zobacz także:

TK : Wyłączenie prokuratora prowadzącego postępowanie przygotowawcze

TK: Surowość kary orzekanej wobec prawników w postępowaniu lustracyjnym niekonstytucyjna