Zwolnienie od kosztów sądowych nie stanowi formy wymierzania sprawiedliwości, jest więc dopuszczalne, aby sądy w tej sprawie nie orzekały w pierwszej instancji. Wystarczy, żeby decyzja wydana przez organ niesądowy została zweryfikowana w dalszej instancji, tym razem sądowej.

15 lipca 2008 r. o godz. 10.00 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał pytanie prawne Sądu Rejonowego Poznań-Stare Miasto w Poznaniu Wydział I Cywilny dotyczące kosztów sądowych - braku możliwości złożenia zażalenia na postanowienie sądu rejonowego rozpoznającego skargę na postanowienie referendarza sadowego.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 39823 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego jest zgodny z art. 32 ust. 1 i art. 78 Konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 176 ust. 1 Konstytucji.

Kwestionowany przepis posiada następujące brzmienie: "§ 1. Wniesienie skargi na postanowienie referendarza w przedmiocie kosztów sądowych lub kosztów procesu wstrzymuje jego wykonalność. Rozpoznając skargę sąd wydaje postanowienie, w którym zaskarżone postanowienie referendarza sądowego utrzymuje w mocy albo je zmienia. § 2. W sprawach, o których mowa w § 1, sąd orzeka jako sąd drugiej instancji, stosując odpowiednio przepisy o zażaleniu."

Orzekanie przez referendarzy o kosztach sądowych i kosztach procesu, w tym również o zwolnieniu stron od ponoszenia tych kosztów, nie stanowi formy wymierzania sprawiedliwości, lecz czynność dodatkową. Może zatem zostać powierzone organom, które nie sprawują wymiaru sprawiedliwości, jak choćby referendarzom sądowym. Dla zagwarantowania jednostce prawa do sądu konieczne, ale jednocześnie i wystarczające, będzie zapewnienie jej możliwości zaskarżenia takiego rozstrzygnięcia organu niesądowego do sądu powszechnego lub administracyjnego.

Postanowienie w przedmiocie zwolnienia od kosztów sądowych, niezależnie od tego, czy zostanie wydane przez sąd, czy przez referendarza podlega zaskarżeniu. Na postanowienie sądu strona może bowiem wnieść zażalenie, zaś na postanowienie referendarza sądowego - skargę. W obu przypadkach jest zatem zrealizowane konstytucyjne prawo do zaskarżenia orzeczeń wydanych w pierwszej instancji (art. 78 Konstytucji).

Rozprawie przewodniczył wiceprezes TK Janusz Niemcewicz, a sprawozdawcą był sędzia TK Marek Kotlinowski.

TK/AS

Zobacz także:

TK: Orzekł o zgodności przepisów o powołaniu Komisji Śledczej z Konstytucją

TK: O dostępności do akt IPN decyduje rekomendacja