Z raportu NIK wynika, że wspierane przez państwo formy rehabilitacji społecznej i zawodowej dla osób niepełnosprawnych nie przynoszą efektów. Co więcej warsztaty terapii zajęciowej nie pomagają znaleźć pracy, a turnusy rehabilitacyjne nie kształtują umiejętności społecznych. Zmiany wymaga też system finansowania oraz kwalifikowania ich uczestników.

NIK sprawdziła, jak państwo pomaga osobom niepełnosprawnym w rehabilitacji społecznej i zawodowej. Kontrolerzy przyjrzeli się turnusom rehabilitacyjnym w województwie kujawsko-pomorskim oraz warsztatom terapii zajęciowej w województwie wielkopolskim. W obu przypadkach zbadano, jak te formy pomocy były organizowane i finansowane.

Turnusy rehabilitacyjne

Z raportu NIK wynika, że turnusy rehabilitacyjne właściwie nie różnią się niczym od zwykłych turnusów sanatoryjnych albo wypoczynkowych. Uczestniczące w nich osoby nie nabywają nowych umiejętności społecznych, a właśnie to jest podstawowym celem takich wyjazdów - zaznacza Izba. Organizatorzy turnusów pomijają lub ograniczają elementy rehabilitacji,nie zapewniają wykwalifikowanej kadry oraz nie dokonują indywidualnej oceny postępów uczestników. Organizują zajęcia kulturalno-oświatowe wspólne z osobami ze zwykłych turnusów sanatoryjnych, w dodatku dość dyskusyjne. Przykładem jest sytuacja w Sanatorium Uzdrowiskowym ZNP w Ciechocinku, gdzie w ramach takich połączonych zajęć kulturalno-oświatowych odbyły się prezentacje towarów do zakupu, np. „magicznej rękawicy” czy dzwonu rezonansowego.

Centra pomocy rodzinie

W ocenie NIK powiatowe centra pomocy rodzinie kwalifikują osoby niepełnosprawne do uczestnictwa w turnusach niezgodnie z prawem i nierzetelnie. Pracownicy socjalni wydają skierowania na turnusy tylko na podstawie dokumentacji medycznej, która nie mówi o społecznych kompetencjach danej osoby. W rezultacie uczestnikami turnusów nie zawsze są ci, którzy potrzebują rehabilitacji społecznej. Często zostają nimi ludzie potrzebujący po prostu leczenia i wypoczynku- uważa Izba.

Zobacz: NIK: Zła kondycja finansowa szpitali

Powiatowe centra nierówno traktują uczestników przy przyznawaniu dofinansowania turnusów ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Zdaniem NIK bezzasadnie preferują tych, którzy korzystają jednocześnie z systemowych środków unijnych (np. EFS).

Kuriozalna sytuacja wystąpiła w Miejskim Ośrodku Pomocy Rodzinie we Włocławku, gdzie warunkiem dofinansowania turnusu było uczestniczenie w projekcie systemowym UE. W konsekwencji tego wymogu wsparcia nie dostała żadna z 386 osób niepełnosprawnych w stopniu umiarkowanym lub znacznym. Udzielono go zaś 15 osobom upośledzonym w stopniu lekkim. Uwagę kontrolerów NIK przyciągnęła również inna niepokojąca praktyka niektórych pracowników ośrodka. Ci, którzy byli odpowiedzialni za przyznawanie dofinansowania dla Sanatorium Panorama Morska, korzystali z jego usług bezpłatnie lub po niższych cenach. NIK negatywnie oceniła pracę MOPR we Włocławku i zawiadomiła prokuraturę o wykrytych nieprawidłowościach.

Warsztaty terapii zajęciowej

Warsztaty terapii zajęciowej nie przygotowują osób niepełnosprawnych do podjęcia pracy zawodowej - ocenia Izba. W latach 2010-2012 z ok. 300 uczestników warsztatów pracę zarobkową znalazło zaledwie siedem osób, czyli ok. dwóch procent.

Kontrola pokazała, że zespoły orzekające kierują na warsztaty terapii zajęciowej osoby, które nie mają szans efektywnie wykorzystać tej formy pomocy. Są bowiem w stanie zdrowia, który uniemożliwia podjęcie pracy, a nawet uczestniczenie w terapii. Zdaniem NIK potrzebne są zmiany w prawie, które pozwolą radom programowym warsztatów wpływać na sposób rekrutacji uczestników oraz kwalifikowanie ich do terapii. Minister Pracy i Polityki Społecznej mógłby wprowadzić obowiązkowy okres próbny dla potencjalnego uczestnika warsztatu. Rady programowe warsztatów powinny także decydować o formach terapii, a także o jej zakończeniu w przypadku stwierdzenia niezdolności uczestnika do podjęcia pracy. W dalszej kolejności Rada mogłaby kierować takie osoby do placówek opiekuńczych, które przygotowują do prowadzenia innej aktywności życiowej. Pozwoliłoby to na objęcie zajęciami przygotowawczymi tych osób, których stan rokuje nadzieje na znalezienie pracy.

Zobacz: NIK wykryła szereg nieprawidłowości w finansowaniu sportu

Ochrona danych osobowych

NIK negatywnie oceniła także ochronę danych osobowych uczestników warsztatów. W żadnym z nich nie były odpowiednio chronione te dane, które są szczególnie wrażliwe, gdyż dotyczą stanu zdrowia. Niedopuszczalna sytuacja wystąpiła w trzech warsztatach, które przekazywały szczegółowe informacje o zdrowiu uczestniczących w nich osób w sprawozdaniach dla powiatowych centrów pomocy rodzinie. NIK, biorąc pod uwagę skalę zaniedbań, skierowała do prokuratury zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa we wszystkich siedmiu skontrolowanych warsztatach.

PS/źródło:NIK

Zobacz także:

NIK: Parki krajobrazowe przegrywają z presją inwestycyjną

NIK: Państwo źle wydaje pieniądze na naukę