W wystąpieniu do Ministra Sprawiedliwości RPO zwróciła uwagę na brak przepisów jednoznacznie rozstrzygających problem nagrywania przebiegu rozprawy sądowej w postępowaniu cywilnym, jak również poprosiła o rozważenie możliwości podjęcia przez resort odpowiedniej inicjatywy legislacyjnej w przedmiotowym zakresie.

Do Rzecznika Praw Obywatelskich wpłynęła skarga obywatela dotycząca realizacji uprawnień przez przewodniczącego prowadzącego posiedzenie w sprawie, w której skarżący występuje w procesie cywilnym jako powód. Problem przedstawiony przez skarżącego dotyczy możliwości utrwalania przebiegu rozprawy za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk. Jak podaje skarżący, przed rozpoczęciem jawnej rozprawy przewodnicząca nakazała wyłączenie wszystkich urządzeń nagrywających jako podstawę wskazując ustawę z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U.01.98.1070 z dnia 12 września 2001 r., z późn. zm. dalej: u.s.p.).
Na skutek tej skargi Rzecznik przeanalizował również doniesienia prasowe dotyczące problemów z rejestracją przebiegu rozprawy.
Ustawą z dnia 29 kwietnia 2010 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U.10.108.684 z dnia 18 czerwca 2010r.) dokonano m.in. nowelizacji przepisów regulujących przebieg posiedzeń sądowych. Zgodnie z obecnym brzmieniem przepisu art. 157 § 1 K.p.c. z przebiegu posiedzenia jawnego protokolant sporządza protokół. Protokół sporządza się, utrwalając przebieg posiedzenia za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk albo obraz i dźwięk oraz pisemnie, pod kierunkiem przewodniczącego, zgodnie z art. 158 § 1. Jednak § l1 tego przepisu dopuszcza sporządzanie protokołu wyłącznie pisemnie, pod kierunkiem przewodniczącego, jeżeli ze względów technicznych utrwalenie przebiegu posiedzenia za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk albo obraz i dźwięk nie jest możliwe.
Stąd powstaje pytanie, czy w sytuacjach opisanych w art. 157 § l1 K.p.c, które jak wynika z otrzymanej skargi mają miejsce, strona ma prawo do rejestrowania przebiegu jawnego posiedzenia. Pomimo nowelizacji, przepisy K.p.c, a także ustawy o sądach powszechnych oraz rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 lutego 2007 r. Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz.U.07.38.249, z dnia 2 marca 2007 r.) problemu tego jednoznacznie nie rozstrzygają.
W ocenie Rzecznika, brak w Kodeksie postępowania cywilnego przepisów takich, jak zawartych w procedurze karnej (art. 358 Kodeksu postępowania karnego), uzależniających możliwość rejestrowania przebiegu rozprawy od zgody przewodniczącego oraz brak w innych aktach prawnych regulacji zakazujących takiego zachowania stron, czyni rejestrację dźwiękową przebiegu rozprawy, nawet bez zgody przewodniczącego, dopuszczalną. W opinii RPO z uwagi jednak na możliwość stosowania przez sądy w stosunku do uczestników postępowania instrumentów policji sesyjnej w przypadkach zakwalifikowania utrwalania przebiegu rozprawy bez uzyskanej zgody jako zakłócenia przebiegu postępowania, wzgląd na ochronę wolności i praw obywatelskich przemawia za koniecznością jednoznacznego uregulowania dopuszczalności takich działań w przepisach prawa powszechnie obowiązującego.

PS/źródło:RPO

Zobacz także:

RPO w sprawie świadczeń rodzinnych

RPO postuluje współpracę na rzecz równego traktowania