Irena Lipowicz, Rzecznik Praw Obywatelskich.

W wystąpieniu do Prezesa Rady Ministrów, Rzecznik Praw Obywatelskich zwróciła uwagę na problem związany z obrotem lokalami, do których przysługuje prawo spółdzielcze własnościowe.

Do wystąpienia RPO przyczyniły się skargi obywateli związane ze skutkami uchwały siedmiu sędziów SN z dnia 24 maja 2013 r. Sąd orzekł, że własnościowe prawo do lokalu w bloku położonym na gruncie, którego spółdzielnia nie jest właścicielem ani użytkownikiem wieczystym, jest tylko jego ekspektatywą. Niedopuszczalne jest więc założenie księgi wieczystej w celu jej ujawnienia.

W konsekwencji, notariusze zaprzestali sporządzania aktów notarialnych dokumentujących obrót spółdzielczymi własnościowymi prawami do lokali, sądy wieczystoksięgowe - zakładania ksiąg wieczystych dla takich praw, zaś banki - udzielania kredytów na zakup takich lokali.

Samorząd notariuszy zdecydował ostatecznie o wznowieniu dokumentowania obrotu spółdzielczymi własnościowymi prawami do lokali w formie aktów notarialnych, jednak nadal niedopuszczalne jest zakładanie ksiąg wieczystych dla takich lokali.

Obecnie w obrocie pozostają także spółdzielcze własnościowe prawa do lokali, dla których księga wieczysta została założona przed uchwałą, mimo nieuregulowania stanu prawnego gruntu pod budynkiem na rzecz spółdzielni mieszkaniowej.

W ocenie Rzecznika, skoro ustawodawca dopuścił prawną możliwość ustanawiania spółdzielczych praw do lokali także w sytuacji braku uregulowania tytułu prawnego spółdzielni do gruntu i zakładania dla takich praw ksiąg wieczystych, to wydaje się, że na ustawodawcy spoczywa obowiązek uporządkowania sytuacji prawnej w omawianym zakresie.

Zdaniem RPO opisany problem prowadzi do stanu, który narusza zaufanie obywateli do państwa i stanowionego prawa i nie może być akceptowany w praworządnym państwie.

Źródło:RPO