Nie chcę nosić nazwiska ojca, który opuścił moją matkę i mnie, gdy miałem dwa lata i nie utrzymywał ze mną kontaktu. Jestem za to bardzo blisko związany z mamą i byłbym dumny z noszenia jej nazwiska. Czy mogę to zrobić? – pyta pan Dominik.
Zmiana nazwiska jest oczywiście możliwa. Trzeba w tym celu udać się do urzędu stanu cywilnego właściwego ze względu na miejsce swojego stałego pobytu i złożyć wniosek, który zwykle znajduje się na stronie USC, oraz kilka dokumentów. Wniosek powinien zawierać: dane osoby, której zmiana dotyczy (imię lub imiona, nazwisko, nazwisko rodowe, adres miejsca zameldowania na pobyt stały lub ostatni pobyt stały, a w przypadku ich braku – adres pobytu czasowego trwającego ponad 3 miesiące, numer PESEL) oraz nazwisko, na jakie ma nastąpić zmiana. I najważniejsze – wniosek musi być uzasadniony ważnymi względami. Katalog powodów uzasadniających zmianę nazwiska jest otwarty. Ustawa wskazuje tylko przykładowe sytuacje. Można zmienić je m.in. wtedy, gdy obecne jest ośmieszające lub nie licuje z godnością człowieka. Z reguły za ośmieszające uznawane są te pochodzące od nazw zwierząt, rzeczowników pospolitych, takie jak Skowronek, Żur, Kiełbasa, Głąb, Ciota, lub oznaczające przykre cechy, np. Kulawy, Boligłowa, Szaleniec.
Zatem pan Dominik powinien we wniosku opisać swoją sytuację, poczucie wyobcowania wobec noszonego nazwiska i podać argumenty przemawiające za nowym. Ale uwaga! Wniosek nie zostanie uwzględniony, gdy wnioskodawca chce zmienić swoje nazwisko na historyczne, wsławione na polu kultury i nauki, działalności politycznej, społecznej albo wojskowej – chyba że ma członków rodziny o takim nazwisku (należy udokumentować to aktami stanu cywilnego) lub jest powszechnie znany pod nim. Nie można więc stać się np. Radziwiłłem, Czartoryskim, Lubomirskim ani Mickiewiczem, Piłsudskim bądź Wałęsą.
Decyzja, czy zaproponowane nazwisko zostanie przyjęte, zależy od kierownika USC. Od niej można odwołać się do właściwego wojewody.

Dokumenty, które trzeba dołączyć do wniosku o nowe dane:

Odpis zupełny aktu urodzenia wnioskodawcy, a jeżeli wnioskodawca pozostaje bądź pozostawał w związku małżeńskim – także odpis zupełny aktu małżeństwa, ewentualnie odpisy skrócone aktów urodzenia małoletnich dzieci (jeśli założył rodzinę). Do wglądu – dokument stwierdzający tożsamość wnioskodawcy. Jeżeli dokument tożsamości nie zawiera numeru PESEL, wnioskodawca przedstawia również powiadomienie o nadaniu numeru PESEL. Dowód uiszczenia opłaty skarbowej w wysokości 37 zł za wydanie decyzji.

Podstawa prawna
Art. 3–7, 9–12 ustawy z 17 października 2008 r. o zmianie imienia i nazwiska (Dz.U. nr 220, poz. 1414 z późn. zm.).