SENTENCJA
Ostateczne rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody stwierdzające nieważność decyzji odwołującej ze stanowiska dyrektora szkoły podstawowej powoduje, że treść stosunku pracy odwołanego nauczyciela mianowanego należy oceniać z uwzględnieniem uprawnień wynikających z pełnienia funkcji dyrektora szkoły.
Wyrok Sądu Najwyższego z 6 grudnia 2005 r.
SYGN. AKT III PK 96/05
STAN FAKTYCZNY
Waldemar R. uchwałą zarządu miasta P. został powołany na stanowisko dyrektora Szkoły Podstawowej w P. na okres pięciu lat (od 31 maja 1999 r. do 31 sierpnia 2004 r.). W trakcie sprawowania tej funkcji zarząd odwołał go ze skutkiem natychmiastowym. Wojewoda stwierdził jednak nieważność tej decyzji. Skargę zarządu na rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody odrzucił też NSA.
Wyrokiem z dnia 2 marca 2004 r. sąd rejonowy po rozpoznaniu sprawy z powództwa Waldemara R. przeciwko Szkole Podstawowej w P. nakazał pozwanej dopuścić powoda do pracy na stanowisku dyrektora i zasądził od szkoły odpowiednie kwoty tytułem przysługującego powodowi dodatku za pełnienie funkcji dyrektora wraz z odsetkami. Sąd stwierdził, że na mocy prawomocnej decyzji wojewody nastąpiło wyeliminowanie z obrotu prawnego aktu pozbawiającego powoda stanowiska dyrektora.W konsekwencji wobec pozbawienia bytu prawnego uchwały Zarządu odwołującej powoda ze stanowiska dyrektora pozwany miał obowiązek dopuścić powoda do wykonywania obowiązków.
Szkoła wniosła apelację do sądu okręgowego. Ten jednak nie przychylił się do wszystkich wskazanych przez nią zarzutów. Szkoła skierowała więc skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego, w której podniosła m.in., że błędem było przyjęcie stanowiska, że stosunek pracy Waldemara R. trwał tylko dzięki temu, że odwołanie ze stanowiska dyrektora przez zarząd zostało wyeliminowane przez rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody.
UZASADNIENIE
Nie można odmówić gminie kompetencji powierzania obowiązków dyrektora szkoły na podstawie decyzji administracyjnej, skoro zakładanie i prowadzenie publicznych szkół podstawowych należy do obowiązkowych zadań własnych gmin (art. 5 ust. 5 ustawy o systemie oświaty). Publiczną szkołą podstawową, jako jednostką organizacyjną gminy, kieruje nauczyciel, któremu stanowisko dyrektora powierza w drodze powołania zarząd gminy. Tak więc, w świetle obowiązującego porządku prawnego, wszelkie czynności urzędowe podejmowane przez organy gminy zmierzające do realizacji ustawowego obowiązku powierzenia stanowiska dyrektora publicznej szkoły podstawowej mają znamiona prawne działań z zakresu publicznej administracji samorządowej i podlegają zaskarżeniu do sądów administracyjnych. Także nie można podważyć kompetencji wojewody do kontroli administracyjnej decyzji samorządu gminnego w przedmiotowej materii. Trybunał Konstytucyjny w sprawie ustalenia powszechnie obowiązującej wykładni art. 85 i 87 ustawy o samorządzie terytorialnym wypowiedział się przecież za poddaniem uchwał zarządu gminy dotyczących odwołania dyrektora szkoły nadzorowi, o którym mowa w rozdziale 10 ustawy samorządowej (OTK 1994 II, W. 10/93, poz. 46). Powyższe stanowisko nie oznacza jednak, iż taki nadzór administracyjny wyłącza możliwość rozstrzygania przez sąd powszechny o uprawnieniach osób, których te uchwały dotyczą. Akt powierzenia stanowiska dyrektora szkoły wywołuje niewątpliwie skutki w sferze stosunku pracy nauczyciela. Nie jest jednak aktem nawiązania stosunku pracy. Powierzenie stanowiska dyrektora szkoły powoduje w sferze zatrudnienia nałożenie na nauczyciela za jego zgodą dodatkowych obowiązków i przyznanie mu dodatkowych uprawnień, a więc wpływa na treść jego stosunku pracy wynikającego z nominacji albo umowy o pracę.
Tak samo należy oceniać w świetle prawa pracy skutki odwołania ze stanowiska dyrektora. Nie jest to czynność rozwiązująca stosunek pracy. Powoduje bowiem jedynie pozbawienie tego stanowiska, a nie zatrudnienia na stanowisku nauczyciela.
ARKADIUSZ JARASZEK, ADAM MAKOSZ
OPINIA
Zgodnie z ustawą z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela stosunek pracy z nauczycielem może zostać bowiem nawiązany jedynie w wyniku zawarcia umowy o pracę albo mianowania. W omawianym przypadku sytuacja prawna pracownika została ukształtowana nie tylko przez prawo pracy, ale także - w zakresie dodatkowej funkcji dyrektora szkoły - przez akt administracyjny.
Z przedmiotowego orzeczenia wynika jednak, że sądy pracy, badając roszczenia nauczyciela wynikające ze stosunku pracy, powinny oceniać treść tego stosunku z uwzględnieniem praw i obowiązków pracownika wynikających z powierzenia mu w drodze aktu administracyjnego dodatkowej funkcji dyrektora szkoły.
Jeżeli zatem w trybie administracyjno-prawnym stwierdzono nieważność uchwały odwołującej nauczyciela z funkcji dyrektora i od chwili wejścia w życie nieważnej uchwały o odwołaniu nauczyciel ten nie otrzymywał dodatku funkcyjnego za pełnienie wspomnianej funkcji oraz w zakresie tej funkcji był odsunięty od pracy, to przysługuje mu roszczenie o zaległe dodatkowe wynagrodzenie oraz roszczenie o dopuszczenie do pracy na stanowisku dyrektora szkoły (o ile nie upłynął okres, na który - zgodnie z uchwałą o powołaniu na stanowisko dyrektora - powierzone mu zostało pełnienie tej funkcji).
MAŁGORZATA ZAMORSKA
radca prawny i partner Kancelarii bnt Neupert Zamorska & Partnerzy