Senatorowie wybierani w jednomandatowych okręgach, głosowanie korespondencyjne dla Polaków za granicą oraz przez pełnomocnika dla niepełnosprawnych i osób starszych - oto niektóre zmiany wprowadzone przez nowy kodeks wyborczy.

Nowy Kodeks wyborczy wszedł w życie 1 sierpnia.

W porównaniu do wyborów sprzed czterech lat jedną z najistotniejszych zmian będzie nowa zasada wyborów do Senatu. Odbędą się one w stu jednomandatowych okręgach wyborczych.

Dotychczas wybieraliśmy senatorów w okręgach wielomandatowych. Okręgów było mniej, a do Senatu z każdego z nich wchodziło od 2 do 4 kandydatów, którzy zdobyli największą liczbę głosów. Teraz będziemy mogli zagłosować tylko na jedno nazwisko, a do izby wejdzie tylko zwycięzca wyborów w danym okręgu.

Ponadto komitety wyborcze będą mogły zgłaszać tylko po jednym kandydacie w każdym okręgu. Zmniejszona została - z 3 tys. do 2 tys. - liczba podpisów z poparciem wymaganych do rejestracji kandydata na senatora.

Kolejna zmiana wprowadzona przez Kodeks to parytety na listach wyborczych. Aby w tegorocznych wyborach do Sejmu lista wyborcza została zarejestrowana, musi się na niej znaleźć nie mniej niż 35 proc. kobiet i nie mniej niż 35 proc. mężczyzn. W przypadku zgłoszenia listy zawierającej trzech kandydatów, musi być na niej co najmniej jedna kobieta lub mężczyzna.

Podobnie jak w poprzednich kampaniach wyborczych komitety będą mogły natomiast wykorzystywać płatne spoty wyborcze w radiu i telewizji, a także wykorzystywać billboardy. Autorzy nowelizacji Kodeksu wyborczego - politycy PO - chcieli zabronić płatnych spotów i billboardów, jednak pod koniec lipca zakwestionował to Trybunał Konstytucyjny.

Zgodnie z nowymi zasadami, zwiększona została kwota jaką kandydaci w wyborach m.in. na posła lub senatora mogą wpłacać na rzecz komitetu wyborczego. Z 15-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę wzrosła ona do sumy nieprzekraczającej jej 45-krotności.

Komitety wyborcze będą musiały prowadzić rejestry zawierające m.in. zaciągnięte kredyty, czy wpłaty o wartości przekraczającej kwotę minimalnego wynagrodzenia za pracę od jednej osoby fizycznej wraz z danymi takich osób. Taki rejestr komitet będzie musiał umieścić na swojej stronie internetowej i uaktualniać w taki sposób, aby informacje o kredytach i wpłatach ujawniane były w terminie 7 dni od dnia udzielenia kredytu lub dokonania wpłaty.

W Kodeksie ujednolicono godziny głosowania we wszystkich rodzajach wyborów, również dwudniowych (zgodnie z niedawnym wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego dwa dni może trwać głosowanie w wyborach do Parlamentu Europejskiego i w wyborach samorządowych, natomiast wybory parlamentarne i prezydenckie są jednodniowe); zatem lokale wyborcze podczas tegorocznego głosowania będą otwarte w godz. 7-21. W poprzednich wyborach parlamentarnych można było głosować od godz. 6 do godz. 20.

Wśród nowych reguł wyborczych są także udogodnienia dla wyborców przebywających za granicą: będą oni mogli głosować korespondencyjnie. Osoba chcąca skorzystać z takiej możliwości będzie musiała zawiadomić o tym właściwego konsula do 15. dnia przed dniem wyborów. Będzie można to zrobić ustnie, pisemnie, telegraficznie, telefaksem lub w formie elektronicznej. Wymogiem jest także wpisanie do spisu wyborców.

Tzw. pakiet wyborczy do wyborców będzie przesyłał właściwy konsul. Powinien to zrobić nie później niż do 10. dnia przed wyborami. Pakiet będzie zawierał m.in. zaadresowaną kopertę zwrotną, kartę do głosowania, oświadczenie o osobistym i tajnym oddaniu głosu na karcie do głosowania oraz instrukcję głosowania.

Po wypełnieniu pakietu wyborczego, osoba głosująca będzie zobligowana przesłać go na własny koszt na adres konsula. Następnie - jak przewidują przepisy - konsul przekaże wszystkie otrzymane koperty zwrotne obwodowej komisji wyborczej, nie później niż 3. dnia przed dniem wyborów. Zostaną one wrzucone do urny wyborczej. Natomiast te koperty, które zostaną dostarczone do obwodowej komisji po zakończeniu głosowania, będą zniszczone bez otwierania.

Ponadto w tegorocznych wyborach parlamentarnych wyborcy niepełnosprawni i ci powyżej 75. roku życia będą mogli głosować przez pełnomocnika. Pełnomocnikiem takim może być tylko osoba wpisana do rejestru wyborców w tej samej gminie. Pełnomocnictwo do głosowania można przyjąć tylko od jednej osoby.