Przepisy ustawy o działalności leczniczej nie przewidują sankcji za brak informacji o liczbie osób z umowami cywilnoprawnymi. Konsekwencje mogą zostać jednak wyciągnięte na podstawie przepisów prawa pracy.

Kierownik podmiotu leczniczego musi co kwartał przekazywać do Państwowej Inspekcji Pracy oraz właściwych organów samorządów zawodów medycznych informację o liczbie osób wykonujących zawód medyczny na podstawie umów cywilnoprawnych albo jako praktykę zawodową, z którą podmiot leczniczy zawarł umowę cywilnoprawną. Wynika to z nowej ustawy o działalności leczniczej, która weszła w życie 1 lipca 2011 r.

Obowiązek ten określa art. 17 ust. 4 ustawy, z którego wynika, że jego celem jest monitorowanie przestrzegania przepisów prawa pracy. Żaden przepis ustawy nie przewiduje sankcji za niewykonanie powyższego obowiązku.

Kierownik podmiotu leczniczego może jednak odpowiedzieć za naruszenie przepisów prawa pracy. Dotyczy to także nieprzestrzegania art. 22 par. 12 kodeksu pracy, który zakazuje zastępowania umowy o pracę umową cywilnoprawną, jeśli świadczenie osoby zatrudnionej odbywa się w warunkach charakterystycznych dla świadczenia pracy (wykonywanie pracy określonego rodzaju na rzecz podmiotu zatrudniającego i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym).

Dodanie przez ustawę z dnia 26 lipca 2002 r. nowelizującej kodeks pracy przepisu art. 22 par. 12 kodeksu pracy służyć ma ograniczeniu zjawiska „samozatrudnienia”, czyli podejmowania działalności gospodarczej i wykonywania na podstawie umowy cywilnoprawnej na rzecz pracodawcy czynności w charakterze przedsiębiorcy, a nie pracownika.

Jeśli w wyniku postępowania kontrolnego właściwy inspektor pracy stwierdzi naruszenie art. 22 par. 12 kodeksu pracy, wówczas jest on uprawniony do skierowania wystąpienia o jego usunięcie, a także o wyciągnięcie konsekwencji w stosunku do osób winnych (art. 11 pkt 8 ustawy z 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy – Dz.U. nr 89, poz. 589). Wystąpienie, o którym mowa powyżej, nie jest decyzją administracyjną i nie przysługuje od niego środek zaskarżenia. Jednakże inspektor pracy może wytoczyć powództwo o ustalenie istnienia stosunku pracy na rzecz samozatrudnionego lekarza, a także wystąpić, za zgodą powoda, do postępowania wszczętego w takiej sprawie (art. 631 k.p.c.).

Dodać należy, że zawarcie umowy cywilnoprawnej w warunkach, w których zgodnie z art. 22 par. 1 kodeksu pracy powinna być zawarta umowa o pracę, stanowi wykroczenie zagrożone karą grzywny od 1 tys. zł do 30 tys. zł (art. 281 pkt 1 kodeksu pracy). W sprawie takiej inspektor pracy jest oskarżycielem publicznym i może złożyć wniosek o ukaranie pracodawcy (art. 17 par. 2 kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia).

Inspektor pracy może również ukarać kierownika podmiotu leczniczego w postępowaniu mandatowym, poprzez nałożenie grzywny w wysokości do 2 tys. zł. Jeżeli kara była nałożona co najmniej dwukrotnie za wyżej wymienione wykroczenie przeciwko prawom pracownika popełnione w ciągu dwóch lat od dnia ostatniego ukarania, to za takie wykroczenie można nałożyć grzywnę w wysokości do 5 tys. zł.

30 tys. zł może maksymalnie wynieść kara grzywny dla kierownika podmiotu leczniczego, który zawarł z lekarzem umowę cywilnoprawną w sytuacji, gdy powinna być zawarta umowa o pracę

Podstawa prawna

Ustawa z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz.U. nr 112, poz.654).