Udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością mogą być przedmiotem obrotu – sprzedaży, darowizny lub zamiany. Warto zwrócić uwagę na regulację. Wskazane jest, by kwestię tę uregulować w umowie pomiędzy nabywcą a zbywcą udziałów.
W obrocie prawnym zastosowanie znajdują różnego rodzaju umowy dotyczące transakcji na udziałach. Na rynku najczęściej spotykane są tzw. krótkie umowy. W ich przypadku strony poza określeniem, czego umowa dotyczy, składają sobie nawzajem oświadczenia, w szczególności odnoszące się do przedmiotu umowy. W przypadku sprzedawcy będzie to np. oświadczenie prawidłowego i całościowego wniesienia wkładu, ewentualnych obciążeń. Kupujący z kolei składa oświadczenie o możliwości wypełnienia zobowiązania dotyczącego zapłaty ceny za udziały oraz dalszych planów związanych ze spółką, której udziały nabywa.

Rozliczenia transakcji

W przypadku jednakże większych transakcji spotykane są obszerniejsze umowy, które poza standardowymi oświadczeniami zawierają również szczegółowe oświadczenia dotyczące samej spółki, warunków, które należy spełnić, by transakcja była skuteczna. Zawierają one także rozbudowane postanowienia dotyczące rozliczeń.
Postanowienia dotyczące rozliczeń pozostają najistotniejszą kwestią, która pojawia się w toku negocjacji postanowień umowy. Rozliczenia te najczęściej odnoszą się do:
● ceny, terminu i sposobu jej zapłaty, a w przypadku odroczonego terminu płatności również rodzaju zabezpieczeń,
● rozliczenia poprzez zamianę, np. zamiast całościowej zapłaty ceny zobowiązanie to jest spełniane w części przez przeniesienie udziałów lub akcji, do których prawa posiada nabywca,
● kwestii dopłat uiszczonych przez sprzedawcę do spółki.
Instytucja dopłat umożliwia spółce szybki i odformalizowany sposób na pozyskanie kapitału. Z ich uchwaleniem nie jest związana konieczność uzyskania wpisu do rejestru. Dodatkowo nie prowadzi do nałożenia na spółkę obowiązku zwrotu środków pieniężnych w każdym czasie, bez względu na stan spółki, jak to ma miejsce w przypadku pożyczki. W myśl artykułu 179 kodeksu spółek handlowych dopłaty mogą być zwracane równomiernie wszystkim wspólnikom, jeżeli nie są wymagane na pokrycie straty wykazanej w sprawozdaniu finansowym. Ponadto zwrot dopłat może nastąpić po upływie miesiąca od dnia poinformowania o zamiarze jego dokonania w piśmie przeznaczonym do ogłoszeń spółki.
Z przytoczonego przepisu jednoznacznie wynika, że dopłaty mogą zostać zwrócone jedynie wspólnikom, a więc istotną kwestią jest to, jaki podmiot jest uważany wobec spółki za wspólnika.

Trzeba powiadomić

Artykuł 187 kodeksu spółek handlowych, który stanowi również o konieczności zawiadamiania spółki o przejściu udziału, za wspólnika uważa jedynie tę osobę, gdy spółka otrzyma od jednego z zainteresowanych (nabywcy lub zbywcy) zawiadomienie o przejściu udziału, wraz z dowodem dokonania czynności, ponieważ dopiero od tego momentu dany podmiot jest postrzegany przez spółkę jako wspólnik.
W przypadku niedopatrzenia w tym zakresie może się więc zdarzyć, że dokonana zostanie prawnie skuteczna czynność prawna, której przedmiotem jest udział w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, ale nabywca udziału nie będzie rozpoznawany przez spółkę jako jej wspólnik.
Z momentem, gdy zbywca przestanie być wspólnikiem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, przestanie być również uprawniony do otrzymania ewentualnego zwrotu uiszczonej wcześniej dopłaty. Zwrot dopłaty nie może bowiem zostać uczyniony w każdym czasie. Często się zdarza, że przed przeniesieniem udziałów nie zostaną spełnione przesłanki uprawniające do podjęcia, zgodnie z artykułem 228 pkt 5 kodeksu spółek handlowych, uchwały o ich wypłacie na rzecz dotychczasowego wspólnika.

Zwrot dopłat

W takim przypadku rozliczenie z tytułu ewentualnego zwrotu dopłaty wniesionej do spółki przez zbywcę udziału powinno się znaleźć w umowie sprzedaży udziału. Najczęściej roszczenia z tytułu zwrotu dopłat są elementem, który wchodzi w skład negocjacji wysokości ceny za udziały. Z perspektywy sprzedawcy najistotniejsze będzie w tym przypadku uzyskanie zwrotu kwoty dopłaty od kupującego. Natomiast kupujący powinien zagwarantować sobie, w przypadku gdy sprzedawca pozostanie wspólnikiem spółki, że uiszczenie przez niego ceny spowoduje uregulowanie kwestii dopłat w relacji pomiędzy sprzedawcą a spółką.
Ważne!
Dopłaty mogą być zwracane równomiernie wszystkim wspólnikom, jeżeli nie są wymagane na pokrycie straty wykazanej w sprawozdaniu finansowym