Nabór na członków rad nadzorczych spółek Skarbu Państwa powinna przeprowadzać komisja powoływana przez ministra, a kandydaci muszą mieć możliwość odwołania.
Z rządowych planów, by wprowadzić transparentny dobór członków rad nadzorczych spółek Skarbu Państwa, pozostały tylko obietnice. W niedawnym raporcie z dokonań rządu nie podjęto nawet próby rozliczenia tych obietnic. W dalszym ciągu w doborze osób do rad nadzorczych brak jest obiektywnych kryteriów wyboru.

Uznaniowość i niejawność

Dominuje uznaniowość i niejawność procedury, a nawet niszczenie przesłanej dokumentacji konkursowej. Brak jest procedury odwoławczej, a Ministerstwo Skarbu Państwa nie prowadzi ani rejestru osób zgłaszających swoją kandydaturę, ani wyników naboru, co obok braku sporządzania uzasadnienia faktycznego i prawnego dokonanego wyboru trudno uznać za postępowanie mające cokolwiek wspólnego z przejrzystością.
Dzisiaj jedno jest pewne, nie da się wprowadzić tych wszystkich postulatów bez ingerencji ustawodawcy. Przy tym chodzi tutaj przede wszystkim o regulację rangi ustawowej w miejsce obecnego Zarządzenia Ministra Skarbu Państwa Nr 45 z 6 grudnia 2007 r. (ze zm.). Jest to tym bardziej zasadne, że rangę ustawową przewiduje się w regulacji dla spółek o kluczowym charakterze.
Interwencja legislacyjna powinna polegać na wprowadzeniu do projektowanej ustawy o zasadach wykonywania niektórych uprawnień Skarbu Państwa nowej, przejrzystej procedury postępowania konkursowego do rad nadzorczych wszystkich spółek w oparciu o jawne i jednolite założenia.

Ustawa, nie rozporządzenie

Przeprowadzane postępowanie kwalifikacyjne powinno mieć charakter transparentny, a wyłoniony w konkursie kandydat byłby zgłaszany do powołania w skład rady nadzorczej. Minister Skarbu Państwa powinien być związany wynikiem konkursu, chyba że konkurs z uwagi na jego wadliwość zostałby unieważniony. Przez konkurs należałoby rozumieć wyłącznie konkurs w rozumieniu art. 921 kodeksu cywilnego. Powinno więc to być wiążące postępowanie oparte na publicznym przyrzeczeniu nagrody. Nagrodą (nagrodami) byłoby nie tylko wyróżnienie, lecz także powołanie osoby w skład rady nadzorczej w oparciu o ocenę ich kwalifikacji i dorobku zawodowego. Konkurs powinna przeprowadzać co najmniej trzyosobowa komisja powołana przez Ministra Skarbu Państwa, którą stanowi przewodniczący – pracownik Ministerstwa Skarbu Państwa, zaś pozostali członkowie powinni być niezależni. Dodatkowymi członkami komisji konkursowej byłyby osoby niezależne, merytorycznie kompetentne i cieszące się niekwestionowanym autorytetem.
Pierwszy etap postępowania konkursowego obejmowałby kwalifikację wstępną reflektantów. Najważniejsze znaczenie w tym etapie miałyby takie elementy, jak:
● zarejestrowanie w bazie kandydatów na członków rad nadzorczych spółek handlowych z udziałem Skarbu Państwa,
● zgłoszenie udziału w postępowaniu konkursowym,
● posiadanie pełnej zdolności do czynności prawnych,
● wykształcenie wyższe prawnicze, ekonomiczne lub związane z przedmiotem działalności spółki,
● co najmniej trzyletnie doświadczenie zawodowe na stanowiskach pracy związanych z działalnością gospodarczą, finansową, obsługą prawną, zarządzaniem lub nadzorem właścicielskim.

Metodą punktacji

W drugim etapie postępowania konkursowego następowałaby ocena warunków i właściwości zakwalifikowanych reflektantów na podstawie z góry przyjętych kryteriów. Najlepiej przy wykorzystaniu metody punktacji.
Punkty należałoby przyznawać, przyjmując obiektywne kryteria, np. za:
● staż pracy za każdy dodatkowy (ponad wymagane 3 lata) pełny rok doświadczenia w zakresie działalności gospodarczej, finansowej, teorii i praktyki stosowania prawa lub zatrudnienia w branży, w której działa spółka – przykładowo 1 punkt,
● odbycie aplikacji radcowskiej lub adwokackiej, wpis na listę biegłych rewidentów, stopień naukowy doktora nauk prawnych lub ekonomicznych – przykładowo 3 punkty,
● stopień naukowy doktora habilitowanego lub tytuł naukowy profesora – przykładowo 5 pkt.
Rzecz jasna uczestnicy konkursu składają swoje oświadczenia pod rygorem odpowiedzialności karnej.
Wyniki konkursu powinny podlegać publikacji, niezwłocznie po rozstrzygnięciu konkursu na stronie internetowej Ministerstwa Skarbu Państwa wraz z punktacją.

Prawo do protestu

Kandydaci kwestionujący wynik konkursu powinni mieć możliwość zgłoszenia protestu na czynność organizatora konkursu w terminie np. 3 dni od ogłoszenia wyników, z podaniem powodu wadliwości postępowania konkursowego. O zasadności protestu rozstrzygać powinien minister Skarbu Państwa w terminie 7 dni od jego otrzymania.
Wynik konkursu podlegałby zatwierdzeniu przez Ministra Skarbu Państwa. Przy czym podstawą odmowy zatwierdzenia wyników konkursu mogłyby być tylko uchybienia w procedurze.