Kiedy strony mogą zawrzeć ugodę? Jaka powinna być jej treść?
W przepisach kodeksu postępowania administracyjnego zostały określone przesłanki, których łączne spełnienie warunkuje dopuszczalność zawarcia ugody w postępowaniu administracyjnym. Po pierwsze, za ugodowym załatwieniem sprawy przemawiać musi charakter sprawy administracyjnej. Przede wszystkim sprawa musi mieć charakter sporny i musi w niej występować wielość stron. Po drugie, zawarcie ugody przyczyni się do uproszczenia lub przyspieszenia postępowania. W końcu ugodowemu załatwieniu sprawy nie może sprzeciwiać się przepis prawa. Na przykład przepisy ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami wyłączają stosowanie przepisów o ugodzie administracyjnej w postępowaniu wywłaszczeniowym. Strony muszą wyrazić wolę koncyliacyjnego zakończenia sporu. Organ administracji publicznej odroczy wydanie decyzji i wyznaczy stronom termin do zawarcia ugody, jeżeli złożą one zgodne oświadczenie o zamiarze jej zawarcia. Przy wyznaczeniu stronom terminu organ administracji publicznej powinien kierować się zasadą ogólną szybkości postępowania (terminowego załatwiania spraw), ale i możliwością dokonania przez strony niezbędnych uzgodnień. Termin ten może być na wniosek stron skrócony lub przedłużony. Co istotne w przypadku niedotrzymania przez strony wyznaczonego terminu, organ administracji publicznej załatwia sprawę w drodze decyzji. Jeżeli zatem strony nie zawarły ugody w wyznaczonym terminie, tracą prawo do jej zawarcia. Milczenie lub brak porozumienia stron w określonym terminie pozbawiają je przywileju określenia warunków zakończenia sporu, którym zostać może nadana moc sentencji decyzji.
Ugodę sporządza się w formie pisemnej. Powinna ona zawierać: oznaczenie organu, przed którym została zawarta, datę sporządzenia, oznaczenie stron, przedmiot i treść ugody, wzmiankę o jej odczytaniu i przyjęciu, podpisy stron oraz podpis pracownika organu administracji publicznej, upoważnionego do sporządzenia ugody. Wymaga ona zatwierdzenia przez organ, przed którym została zawarta. Organ administracji publicznej odmówi zatwierdzenia ugody zawartej z naruszeniem prawa, nieuwzględniającej wymaganego stanowiska innego organu albo naruszającej interes społeczny bądź słuszny interes stron. Ugoda staje się wykonalna z dniem, w którym postanowienie o jej zatwierdzeniu stało się ostateczne. Nieuzasadniony brak zgody organu I instancji na jej zawarcie jest podstawą do złożenia odwołania od decyzji organu. Nieuzasadniona odmowa możliwości zawarcia ugody przez organ odwoławczy stanowi naruszenie przepisów prawa procesowego, które może mieć wpływ na wynik sprawy i może stanowić podstawę do uchylenia decyzji.