TEZA: W postępowaniu sądowo-administracyjnym prowadzonym na podstawie art. 87 ust. 1 ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1592 z późn. zm.) wnoszący skargę musi się wykazać nie tylko własnym interesem prawnym lub uprawnieniem, ale także jednoczesnym jego naruszeniem. Dopiero to naruszenie wnoszącego skargę na uchwałę organu otwiera drogę do merytorycznego jej rozpoznania.
STAN FAKTYCZNY
Rada powiatu w Augustowie podjęła uchwałę w sprawie założenia samorządowego gimnazjum publicznego. Zdecydowano, że będzie ono funkcjonować w strukturach Zespołu Szkół Ogólnokształcących. Zasady jego funkcjonowania określi statut tego zespołu, a kształcenie zapewni kadra pedagogiczna I Liceum Ogólnokształcącego.
W lipcu 2010 r. do rady powiatu wpłynęło kilkadziesiąt wezwań do usunięcia naruszenia prawa wskazaną uchwałą, wystosowanych przez nauczycieli Zespołu Szkół Samorządowych. Wszystkie skargi zawierały żądanie zmiany uchwały w zakresie określenia zasięgu terytorialnego (obwodu) dla utworzonego gimnazjum, zgodnie z art. 58 ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2004 r., nr 256, poz. 2572 z późn. zm.). Pod koniec sierpnia 2010 r. część autorów wezwań złożyło do sądu administracyjnego skargę w związku z bezczynnością organu w trybie art. 87 ustawy o samorządzie powiatowym.
UZASADNIENIE
W następstwie pozytywnego ustalenia formalnych wymogów wniesienia przedmiotowych skarg sąd zbadał legitymacje procesowe skarżących. Zgodnie z art. 87 ust. 1 u.s.p. skargę na uchwałę lub zarządzenie organu powiatu można wnieść w sytuacji naruszenia interesu prawnego lub uprawnienia skarżącego kwestionowaną uchwałą organu powiatu. Przepis ten wprowadza istotne ograniczenie legitymacji skargowej w stosunku do regulacji art. 50 p.p.s.a. W skardze wniesionej na podstawie art. 87 ust. 1 u.s.p. legitymacja skargowa została oparta na subiektywnym przekonaniu danej osoby, iż został naruszony jej interes prawny lub uprawnienie i to naruszenie konkretnego interesu prawnego opartego na konkretnie naruszonym przepisie prawa materialnego powinna ona wykazać. Również sąd rozpoznający taką skargę zobowiązany jest do zbadania, czy będąca przedmiotem skargi uchwała lub zarządzenie narusza chroniony interes prawny lub uprawnienie skarżącego, a nie interesy innych osób. Przedmiotowe naruszenie nie może mieć charakteru przyszłego i niepewnego, ale powinno być realne i aktualne. Oznacza to, że skarga uregulowana w art. 87 ust. 1 u.s.p. nie jest skargą powszechną.
W ocenie sądu nie ulega zatem wątpliwości, że zaskarżona w trybie art. 87 ust. 1 u.s.p. uchwała organu powiatu powinna mieć bezpośredni wpływ na sytuację prawną, a nie sytuację faktyczną skarżącego. Zbudowanie systemu zaskarżalności uchwał powiatu na ochronie interesu publicznego i na ochronie naruszonego interesu prawnego powoduje, że nie można wykładni art. 87 ust. 1 u.s.p. interpretować rozszerzająco, wyprowadzając naruszenie interesu prawnego z ogólnych wartości, a nie naruszenia przepisów prawa, które przyznają konkretny, indywidualny, aktualny, obiektywny interes prawny. W ocenie sądu interes (uprawnienie) z zakresu administracji publicznej wypływa z ochrony dobra publicznego, wiąże się z tym obowiązek organu realizacji zadań publicznych mający umocowanie w normach prawa administracyjnego i służący zaspokojeniu potrzeb społeczności lokalnej. Oznacza to, że interesu prawnego (uprawnienia) z zakresu administracji publicznej nie można utożsamiać z interesem cywilnym, aczkolwiek może on wywołać skutki w sferze cywilnoprawnej.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z 22 lutego 2011 r., II SA/Bk 629/10.
Opinia
Omawiane orzeczenie ma duże znaczenie szczególnie dla organizacji społecznych, które często występują w postępowaniach administracyjnych na prawach strony, broniąc interesu publicznego. Otóż sądy administracyjne słusznie wskazują na istotne ograniczenia w zakresie legitymacji do wnoszenia skarg na uchwały lub zarządzenia organów jednostek samorządu terytorialnego przewidziane w przepisach ustrojowych. W takim przypadku nie wystarczy samo naruszenie prawa przez organ wydający skarżony akt oraz wykazanie interesu prawnego skarżącego. W przeciwieństwie do postępowania sądowo-administracyjnego w sprawie skargi na decyzję administracyjną w przypadku skarg wnoszonych na akty organów gminy skarżący musi wykazać, iż akt taki narusza jego indywidualny interes prawny. Żeby skarga nie została oddalona ze względu na brak legitymacji do jej wniesienia (tzw. legitymacja czynna), należy wykazać, jaka konkretnie norma prawa materialnego została naruszona i w jaki sposób narusza to interes prawny skarżącego. W praktyce zawęża to w istotny sposób krąg podmiotów, które będą mogły wykazać wskazaną przesłankę. Komitet rodzicielski, stowarzyszenie mieszkańców czy też organizacja chroniąca prawa obywateli co do zasady nie będą legitymowane do skarżenia wskazanych wyżej aktów prawnych tylko dlatego, że w działalności statutowej zapisano możliwość podejmowania takich działań.