Mężczyzna złożył oświadczenie o przyjęciu spadku po zmarłym ojcu. Okazało się jednak, że składając oświadczenie, działał pod wpływem groźby. W takiej sytuacji może uchylić się od skutków prawnych takiego oświadczenia.
Jeżeli spadkobierca złożył oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku pod wpływem błędu lub groźby, można uchylić się od jego skutków prawnych. Muszą jednak zostać spełnione dwa warunki. Po pierwsze takie oświadczenie musi zostać złożone przed sądem. Po drugie spadkodawca musi dodatkowo oświadczyć, czy i w jaki sposób spadek przyjmuje, czy też go odrzuca. Spadkobierca może bowiem spadek przyjąć albo wprost z odpowiedzialnością za długi spadkowe, albo też z dobrodziejstwem inwentarza. Ponadto istnieje również możliwość odrzucenia spadku.
Jeżeli spadkobierca na skutek groźby albo błędu nie złożył oświadczenia w odpowiednim czasie, tzn. w ciągu 6 miesięcy, od kiedy dowiedział się o tytule swojego powołania do spadku, to w takim przypadku również konieczne jest złożenia odpowiedniego oświadczenia przed sądem. W tej sytuacji odzyska on prawo do złożenia oświadczenia o przyjęciu albo odrzuceniu spadku.

Istotny błąd

Spadkobierca może złożyć oświadczenie woli o przyjęciu lub odrzuceniu spadku pod wpływem błędu, jeżeli w chwili składania tego oświadczenia był w błędzie co do treści czynności prawnej, a błąd był obiektywnie i subiektywnie istotny. Przykładem błędu co do treści czynności prawnej może być błąd co do tytułu powołania do dziedziczenia, osoby spadkodawcy albo przedmiotu spadku. Podstawę uchylenia się od skutków może stanowić jedynie błąd prawnie doniosły. Nie będzie nim nieznajomość przedmiotu spadku. Poza tym błędem nie będzie też złożenie oświadczenia pod wpływem wadliwych, błędnych pobudek czy motywów.

Bezprawna groźba

Jeżeli chodzi o groźbę, to musi być ona bezprawna i poważna. Nie ma przy tym znaczenia, od kogo groźba pochodzi. Może ona zatem pochodzić od osoby, która odnosi korzyść z oświadczenia spadkobiercy albo od osoby trzeciej. Bez znaczenia pozostaje również fakt, czego groźba dotyczy. Może ona dotyczyć osoby albo majątku. Groźbą bezprawną będzie każdy środek użyty w celu zmuszenia spadkobiercy do odpowiedniego zachowania się. Spadkobierca będzie miał prawo uchylić się od oświadczenia złożonego pod wpływem groźby, jeżeli z okoliczności wynika, że mógł się obawiać, iż jemu samemu lub innej osobie grozi poważne niebezpieczeństwo osobiste lub majątkowe.
PRZYKŁAD
Kiedy spadkobierca może się uchylić od skutków oświadczenia woli
Spadkobierca może się uchylić od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku w ciągu roku od wykrycia błędu lub ustania stanu obawy, jeżeli chodzi o groźbę. Takie oświadczenie może zostać złożone w każdym czasie, nawet po dziale spadku, byleby zachowany został powyższy termin. Oświadczenie jest skuteczne z chwilą zatwierdzenia przez sąd.
Podstawa prawna
Art. 1019 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 1964 r. nr 16, poz. 93 ze zm.).