Przepisy nie mogą przymuszać gminy do przyznawania bonifikat za przekształcenie użytkowania wieczystego we własność.
Posłowie chcą przekształcenia z mocy prawa użytkowania wieczystego we własność. Przekształcenie ma być co do zasady odpłatne. Mają być jednak wyjątki. I w tym problem, bo zmuszenie miast do udzielania w niektórych przypadkach bonifikat, czy też wymuszenie na nich nieodpłatnego przekształcenia może nie obronić się przed Trybunałem Konstytucyjnym. Projekt noweli ustawy o przekształceniu prawa wieczystego użytkowania w prawo własności nieruchomości przedstawili posłowie PiS. Projekt jest już po pierwszym czytaniu, teraz nad przepisami pracują połączone komisje sprawiedliwości i praw człowieka, samorządu terytorialnego i polityki regionalnej oraz infrastruktury.
– Temat likwidacji użytkowania wieczystego z naszego systemu prawa wraca po raz kolejny i cel ten należy uznać za słuszny – a zatem propozycja poselska idzie we właściwym kierunku – ocenia notariusz Tomasz Janik, członek Krajowej Rady Notarialnej.
Jednak jego zdaniem likwidacja użytkowania wieczystego to rewolucja w prawie cywilnym, która wymaga lepszego przygotowania niż zmiany proponowane w projekcie poselskim.

Projekt wymaga pracy

– Celowe jest rozważenie połączenia likwidacji użytkowania wieczystego z wprowadzeniem prawa zabudowy czy prawa odrębnej własności obiektów budowlanych i to nie tylko na gruntach Skarbu Państwa czy jednostek samorządu terytorialnego, ale także tych należących do innych osób prawnych i osób fizycznych – ocenia notariusz Tomasz Janik.
Jego zdaniem poselski pomysł to nie tyle przekształcenie użytkowania wieczystego we własność, ile przede wszystkim odebranie prawa własności SP i jednostkom samorządu terytorialnego – czyli swego rodzaju wywłaszczenie. Takie rozwiązanie powinno być połączone z odpowiednią rekompensatą.
– Wątpliwości budzi m.in. narzucanie dotychczasowym właścicielom obowiązku udzielania – w niektórych przypadkach – bonifikat w opłatach za przekształcenie – wskazuje rejent.
Jego zdaniem również sposób zabezpieczania należności z tytułu opłat za przekształcenie również wymaga przemyślenia, zwłaszcza w przypadku przekształceń, które będą dotyczyć właścicieli lokali. W takich przypadkach powinny być dopuszczone inne niż hipoteka sposoby zabezpieczeń. Posłowie chcą, aby użytkownicy wieczyści stali się właścicielami z chwilą wejścia w życie zmian i dalej płaciliby tyle, ile jeszcze pozostało im do zapłaty za użytkowanie wieczyste do momentu jego wygaśnięcia Samorządy zabezpieczałyby się na hipotece przekształconych nieruchomości.
– Obciążanie całego lokalu hipoteką wydaje się nadmierne – sygnalizuje Tomasz Janik.

Osoby prawne

Projekt przewiduje, że przekształcenie objęłoby wszystkie nieruchomości oddane w użytkowanie wieczyste, w tym także te, których użytkownikami wieczystymi są osoby prawne.
Przekształcenie potwierdzałaby decyzja starosty (przy gruntach SP) albo wójta, burmistrza, prezydenta miasta, zarządu powiatu albo zarządu województwa (przy gruntach samorządu). To w niej urząd ustalałby także wysokość opłaty za przekształcenie. Stanowiłaby ją suma opłat rocznych za okres od 2012 r. do końca użytkowania, według stawki obowiązującej w 2011 r. Opłata byłaby rozłożona na raty przez okres, do którego miało trwać wieczyste użytkowanie.