Ojciec i matka muszą sprawować zarząd odziedziczonym majątkiem dziecka, które pozostaje pod ich władzą rodzicielską. Nie mogą tylko dysponować zarobkami dziecka ani przedmiotami oddanymi mu do swobodnego użytku.
Coraz częściej dzieci dziedziczą mieszkania po dziadkach albo otrzymują je w drodze darowizny, a w konkursach i na loteriach wygrywają samochody lub inne wartościowe przedmioty. Aż do uzyskania przez nie pełnoletniości majątkiem zarządzają rodzice sprawujący nad nimi władzę rodzicielską. Mogą tylko wykonywać czynności zwykłego zarządu, np.: wynająć odziedziczony albo otrzymany w drodze darowizny lokal, wydzierżawić samochód i pobierać od najemców i dzierżawców czynsz, prowadzić prace związane z remontem i konserwacją mieszkania albo budynku.
Czysty dochód z odziedziczonego przez dziecko majątku rodzice powinni przede wszystkim obrócić na utrzymanie i wychowanie jego i rodzeństwa, które razem się z nim wychowuje. Natomiast nadwyżkę mogą przeznaczyć na inne uzasadnione potrzeby rodziny.
Natomiast bez zezwolenia sądu nie wolno im wykonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu odziedziczonym majątkiem ani wyrażać zgody na dokonywanie takich czynności przez dziecko. Dlatego nie mogą bez zezwolenia sądu podarować takiego mieszkania, zamienić na mniejsze ani sprzedać go, nawet wówczas gdy uzyskane w ten sposób pieniądze chcą przeznaczyć na utrzymanie rodziny. Bez zezwolenia sądu nie wolno im nawet wyrazić zgody na dokonanie takich czynności przez dziecko.
Sąd kontroluje też sposób sprawowania przez rodziców zarządu. Na przykład ma prawo nakazać im, aby sporządzili inwentarz majątku dziecka i przedstawili go sądowi oraz zawiadamiali sąd o ważniejszych zmianach w stanie majątku, w szczególności o nabyciu przez dziecko przedmiotów majątkowych o znacznej wartości. Natomiast w uzasadnionych wypadkach ma prawo ustalić wartość rozporządzeń dotyczących ruchomości, pieniędzy i papierów wartościowych, których dziecko lub rodzice mogą dokonywać każdego roku bez zezwolenia sądu opiekuńczego.
W imieniu dziecka rodzice mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego przyjąć darowiznę w stanie wolnym od zobowiązań wobec darczyńcy. Natomiast na wydzierżawienie nieruchomości już taka zgoda jest potrzebna. Bez niej nie można w imieniu dziecka zawrzeć umowy spółki cywilnej, gdy wspólnikami są matka i małoletnia córka lub małoletni syn.
Jednak darczyńca lub spadkodawca mogą nie chcieć, aby odziedziczony lub otrzymany w darowiźnie majątek dziecka został objęty zarządem sprawowanym przez jego rodziców. Zastrzeżenie w tej sprawie powinni wówczas ująć w umowie darowizny albo w testamencie. Mogą wówczas wyznaczyć zarządcę tego majątku. Gdy nie wyznaczą zarządcy, to wtedy zarząd będzie sprawował kurator ustanowiony przez sąd.
PRZYKŁAD
Czy rodzice muszą złożyć rachunek z zarządu spadkiem małoletniego
Gdy dziecko ukończy 18 lat i ustanie zarząd rodziców nad majątkiem, który odziedziczyło albo otrzymało w spadku, to wówczas muszą oni go oddać dziecku. Natomiast w ciągu roku od ustania zarządu dziecko ma prawo domagać się, aby rodzice złożyli rachunek z zarządu. Nie ma jednak prawa domagać się rachunku z dochodów pobranych w czasie wykonywania władzy rodzicielskiej.
Podstawa prawna
Art. 101 – 105 ustawy z 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. nr 9, poz. 59 z późn. zm.).