Zgodnie z prawem spadkowym spadek może zostać podzielony albo w drodze orzeczenia sądowego, albo poprzez zawarcie odpowiedniej umowy. Spadkobiercy sami mogą wybrać sposób podziału majątku spadkowego. Jeśli zdecydują się na podział w drodze umowy, to może ona zostać zawarta, tylko jeśli wszyscy spadkobiercy wyrażą na nią zgodę.
Spadek odziedziczyło kilku spadkobierców. Do czasu działu spadku istnieje między nimi współwłasność, w której każdy ze spadkobierców ma swój określony udział. W związku z tym istnieje konieczność przeprowadzenia działu spadku.
Zgodnie z prawem spadkowym spadek może zostać podzielony albo w drodze orzeczenia sądowego, albo poprzez zawarcie odpowiedniej umowy. Spadkobiercy sami mogą wybrać sposób podziału majątku spadkowego. Jeśli zdecydują się na podział w drodze umowy, to może ona zostać zawarta, tylko jeśli wszyscy spadkobiercy wyrażą na nią zgodę.
Pomiędzy współspadkobiercami musi istnieć zgoda zarówno co do formy, jak i co do sposobu podziału spadku. W przeciwnym wypadku pozostanie jedynie droga sądowa. Stronami umowy, która dotyczy podziału spadku, są spadkobiercy. Stroną umowy może być również nabywca udziału w spadku. Taka sytuacja jest możliwa, ponieważ prawo spadkowe zezwala na zbycie udziału w spadku lub jego części przed podziałem spadku, a po jego przyjęciu.

Odpowiedzialność za długi

W skład spadku wchodzą nie tylko aktywa, ale także długi spadkowe, za które od chwili działu spadku ponoszą odpowiedzialność spadkobiercy. Odpowiedzialność jest ponoszona w stosunku do wielkości udziałów w majątku spadkowym. Dlatego może się okazać, że zachodzi konieczność określenia, kto i w jakim zakresie ponosi za odpowiedzialność za zaspokojenie wierzycieli. Takie określenie będzie regulowało wewnętrzne stosunki między spadkobiercami.
W umowie o dział spadku można wskazać, że określony spadkobierca zapłaci określony dług konkretnemu wierzycielowi, a inny spadkobierca zaspokoi innego wierzyciela. Taki podział odpowiedzialności może się okazać korzystny, bo ureguluje konkretnie, kto i za co odpowiada. Jeśli spadkobierca, który zobowiązał się spłacić określony dług, nie wywiąże się ze swojego zobowiązania, wierzyciel może żądać zapłaty od wszystkich spadkobierców, ponieważ umowa reguluje tylko stosunki między spadkobiercami, a nie między spadkobiercami a wierzycielami.
Poza tym w umowie o dział spadku nie można wyłączać ustawowych zasad odpowiedzialności za długi spadkowe, np. zasady, że spadkobiercy będą ponosić odpowiedzialność w stosunku do swoich udziałów spadkowych.

Odpowiednia forma

Spadek może być podzielony w stosunku do wielkości udziału spadkowych, może też być przyznany jednemu spadkobiercy z obowiązkiem spłaty, poza tym istnieje również możliwość sprzedaży całego spadku i podział uzyskanej w ten sposób kwoty między spadkobierców. Jeśli chodzi o formę umowy, to prawo spadkowe nie wymaga szczególnej formy. Może ona zostać zawarta nawet w formie ustanej, co może powodować później różnego rodzaju problemy. Dlatego najlepiej zawrzeć ją w zwykłej formie pisemnej albo w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Jeśli natomiast w skład spadku wchodzi nieruchomość, umowa musi zostać zawarta w formie aktu notarialnego. W takiej sytuacji, jeżeli powyższa forma nie zostanie zachowana, cała umowa jest nieważna, nawet jeśli nieruchomość jest tylko jednym ze składników spadku.
PRZYKŁAD
Czy niepodzielona część spadku stanowi nadal majątek wspólny
Osoby, które odziedziczyły spadek, zawarły umowę, w której podzieliły tylko część spadku. Zgodnie z prawem spadkowym spadkobiercy mogą zdecydować, czy chcą podzielić cały spadek, czy też tylko jego część. Mogą na przykład podzielić między siebie tylko nieruchomość, a inne rzeczy, np. samochód czy też dzieła sztuki, mogą zostać pominięte w takiej umowie. Jeżeli współspadkobiercy podzielili tylko cześć spadku, to pozostała jego część stanowi nadal ich majątek wspólny, który może zostać podzielony na mocy albo innej umowy zawartej miedzy spadkobiercami, albo na drodze postępowania sądowego.
Podstawa prawna
Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 1964 r. nr 16, poz. 93 ze zm.).