Służebność osobista polega na obciążeniu jakiejś nieruchomości, np. gruntu czy też mieszkania, na rzecz konkretnej osoby uprawnieniem polegającym np. na tym, że osoba ta może zamieszkiwać w oznaczonym pokoju.
Służebność mieszkania jest jedną z postaci służebności osobistych. Służebność osobista polega na obciążeniu jakiejś nieruchomości, np. gruntu czy też mieszkania, na rzecz konkretnej osoby uprawnieniem polegającym np. na tym, że osoba ta może zamieszkiwać w oznaczonym pokoju. Treść takiego prawa polega zatem na tym, że osoba, na rzecz której została ustanowiona służebność, będzie mogła korzystać w określonym zakresie z nieruchomości obciążonej. Poza tym służebność może polegać też na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej nie będzie mógł dokonać w stosunku do swojej nieruchomości określonych działań albo uprawnień.
Służebność mieszkania to uprawnienie, na mocy którego osoba mająca taką służebność może korzystać z pomieszczeń i urządzeń przeznaczonych do wspólnego użytku mieszkańców budynku. W praktyce tego typu służebność jest bardzo często ustanawiana w związku z zawieraną przez strony umową darowizny nieruchomości, gdzie np. rodzice przekazują synowi dom, a syn w zamian za to ustanawia na ich rzecz służebność mieszkania. Pozwala to zabezpieczyć interesy darczyńców. Istota służebności mieszkania zależy od treści umowy o ustanowienie służebności. Przeważnie strony określają treść tego prawa w ten sposób, że uprawniony ma prawo do zajmowania jednego pomieszczenia albo kilku pomieszczeń mieszkalnych.

Umowa lub orzeczenie

Służebność osobista jest ustanawiana na podstawie umowy zawieranej przez właściciela nieruchomości z osobą, która ma być uprawniona. Ponadto może zostać również ustanowiona na podstawie orzeczenia sądu albo decyzji administracyjnej. Przy czym jeśli strony chcą ustanowić służebność mieszkania, to oświadczenie właściciela nieruchomości w tym zakresie powinno zostać złożone w formie aktu notarialnego.

Prawa i obowiązki

Zgodnie z prawem mający służebność mieszkania może przyjąć na mieszkanie małżonka i dzieci małoletnie. Inne osoby może przyjąć tylko wtedy, gdy są przez niego utrzymywane albo potrzebne przy prowadzeniu gospodarstwa domowego. Dzieci przyjęte jako małoletnie mogą pozostać w mieszkaniu także po uzyskaniu pełnoletności. Ponadto strony mogą w umowie ustalić, że po śmierci uprawnionego służebność mieszkania przysługiwać będzie jego dzieciom, rodzicom i małżonkowi.
Osoba uprawniona z tytułu służebności mieszkania nie może jej przenieść na inną osobę, ponieważ jest to prawo niezbywalne. Zgodnie z przepisami służebność taka wygasa najpóźniej ze śmiercią uprawnionego.
PRZYKŁAD
Kiedy można żądać zamiany służebności mieszkania na rentę
Osoba, której przysługiwała służebność mieszkania, w sposób uporczywy zakłócała spokój mieszkańców domu. W takim przypadku właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zamiany służebności na rentę, powołując się na rażące uchybienia przy wykonywaniu prawa służebności.
Podstawa prawna
Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 1964 r. nr 16 poz. 93 z późn. zm.).