Barbara K. przystąpiła w maju 2010 roku do spółki jawnej. W październiku okazało się, że spółka ma zaległości finansowe, o których Barbara nie wiedziała. Mimo to odpowiada za zobowiązania spółki powstałe przed jej przystąpieniem.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami odpowiedzialność wspólników za długi spółki obejmuje także okres, w którym osoby te nie wchodziły w jej skład. Konkretna osoba może zatem znaleźć się w sytuacji, gdy będzie zmuszona zapłacić za zobowiązania zaciągnięte bez jej wiedzy i woli przez pozostałych wspólników. Ważne jest zatem, aby wstępujący do istniejącej od kilku lat spółki jawnej zapoznał się dokładnie z jej sytuacją finansową. Lepsza jest natomiast sytuacja wspólników, którzy wstępują do spółki w związku z jej utworzeniem.

Pełna odpowiedzialność

Osoby wchodzące w skład spółki odpowiadają za jej długi solidarnie z pozostałymi jej członkami. Wierzyciel może więc żądać zapłaty zaległego zobowiązania w całości lub części od wszystkich wspólników łącznie, od kilku z nich bądź też od każdego z osobna. Jeżeli jedna osoba zapłaci całą zaległość, wówczas może domagać się od pozostałych wspólników zwrotu części zapłaconej sumy.
Należy ponadto pamiętać, że każdy wspólnik spółki jawnej odpowiada za jej zobowiązania bez ograniczenia, całym swoim majątkiem osobistym. Oznacza to, że inaczej niż w spółkach kapitałowych nie ma możliwości wyznaczenia górnej granicy odpowiedzialności za długi. Takie ustalenie może być wprawdzie dokonane w stosunkach między poszczególnymi wspólnikami, ale nie wywoła ono skutku prawnego wobec wierzycieli. Obowiązujące przepisy prawa stawiają każdego wspólnika w charakterze osobistego dłużnika wierzyciela spółki. Dochodzenie należności z majątku wspólnika jest jednak możliwe dopiero wówczas, gdy egzekucja zobowiązań od spółki okaże się bezskuteczna.
Taka regulacja nie stanowi natomiast przeszkody do wniesienia powództwa przeciwko określonej osobie, zanim egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. Należy pamiętać, że spółka jawna jest odrębnym podmiotem, który posiada własny majątek. Wspólnicy ponoszą zatem odpowiedzialność niejako w drugiej kolejności, a więc w razie niemożności wyegzekwowania należności od samej spółki. W każdym jednak przypadku warunkiem dochodzenia przez wierzyciela zapłaty długu jest rzeczywiste jego istnienie.

Przedsiębiorstwo w spółce

Szczególne zasady odpowiedzialności w spółce jawnej dotyczą przypadku, gdy zawarta została umowa z przedsiębiorcą jednoosobowym. Jeżeli wniósł on jako wkład swoje przedsiębiorstwo, drugi wspólnik będzie odpowiadać także za zobowiązania powstałe przy jego prowadzeniu przed dniem utworzenia spółki. Odpowiedzialność wspólnika jest jednak w takim przypadku ograniczona do wartości przedsiębiorstwa, według stanu z chwili wniesienia oraz cen z chwili zaspokojenia wierzyciela. Odrębne regulacje odnoszą się także do tych wspólników, którzy zostali wyłączeni na podstawie umowy spółki od udziału w jej stratach. Należy pamiętać, że taki zapis nie zwalnia danej osoby z solidarnej odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Wierzyciel może więc dochodzić swoich należności zgodnie z zasadami ogólnymi, bez względu na to, jak ukształtowany jest udział poszczególnych wspólników w zyskach i stratach. W praktyce zatem w przypadku zawarcia przez spółkę umowy pożyczki obowiązek jej spłaty obciąża również wspólnika zwolnionego od udziału w stratach, jeżeli wierzyciel skieruje przeciwko niemu egzekucję przysługującej mu należności.
PRZYKŁAD
Odpowiedzialność za długi powstałe przed wpisem spółki do KRS
Wspólnicy nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania powstałe w okresie pomiędzy zawarciem umowy spółki jawnej a jej wpisem do Krajowego Rejestru Sądowego. Za działania podejmowane w imieniu spółki po jej zawiązaniu odpowiadają solidarnie tylko te osoby, które tych czynności dokonywały.
Podstawa prawna
Art. 22 – 36 kodeksu spółek handlowych z dnia 15 września 2000 r. (Dz.U. z 2000 r. nr 94, poz. 1037 z późn. zm.).