Adam W. zawarł ze swoim ojcem umowę o zrzeczenie się dziedziczenia, w wyniku czego nie będzie miał prawa do spadku, który przypadłby mu po zmarłym ojcu. Ponadto skutki takiej umowy rozciągają się również na dzieci Adama W., które również nie będą mogły dziedziczyć.
Prawo spadkowe dopuszcza możliwość zawarcia umowy o zrzeczenie się dziedziczenia. Umowa taka może zostać zawarta pomiędzy spadkodawcą a spadkobiercą ustawowym. Przedmiotem umowy jest przyszły spadek, który przypadałby zrzekającemu się dziedziczenia, gdyby dziedziczył na podstawie ustawy.
Umowa musi zostać sporządzona w formie aktu notarialnego. Zawarcie takiej umowy powoduje, że zrzekający się oraz jego zstępni nie będą mogli dziedziczyć po określonym spadkodawcy.
Zawarcie umowy o zrzeczenie się dziedziczenia powoduje, że spadkobierca nie ma prawa do spadku, który przypadałby mu na podstawie ustawy, np. jeśli spadkodawca pozostawiłby małżonka i dwoje dzieci, a jedno z nich zawarło taką umowę, to nie ma ono prawa do spadku po zmarłym. W takim przypadku spadek odziedziczy tylko małżonek i drugie dziecko. Ponadto skutki umowy o zrzeczenie się dziedziczenia rozciągają się także na zstępnych zrzekającego się. Powoduje to, że umowa ma bezpośredni wpływ na sytuację osób, które nie były jej stronami.
Zgodnie z prawem spadkowym osoba, która chce się zrzec dziedziczenia, nie musi uzyskiwać na to zgody zstępnych ani zgody sądu. Umowa powoduje pozbawienie prawa do dziedziczenia zarówno zstępnych, którzy żyli w momencie zawarcia umowy, jak i zstępnych, którzy urodzili się później.
Zrzekający się dziedziczenia oraz spadkodawca mogą postanowić w umowie, że jej skutki będą odnosić się tylko do zrzekającego się. Skutki zawarcia umowy polegają na tym, że zrzekający się dziedziczenia oraz jego zstępni są traktowani przez prawo tak, jakby nie dożyli otwarcia spadku.
Oznacza to, że spadku nie dziedziczą zrzekający się oraz jego zstępni, którzy zgodnie z przepisami prawa spadkowego dziedziczą w razie jego śmierci. Spadkobierca ustawowy, który zrzekł się dziedziczenia, oraz jego zstępni nie będą uprawnieni do zachowku, czyli żądania określonej sumy pieniężnej, w sytuacji kiedy cały spadek został zapisany w testamencie osobie, która nie należy do kręgu najbliższych krewnych spadkodawcy.
PRZYKŁAD
Odwołanie umowy o zrzeczenie się dziedziczenia
Aby uchylić się od skutków, jakie wywołuje umowa o zrzeczenie się dziedziczenia, spadkodawca musi sporządzić testament i powołać w nim jako spadkobiercę osobę, która zrzekła się dziedziczenia. Ponadto możliwe jest również zniweczenie skutków umowy poprzez zawarcie umowy, której przedmiotem będzie uchylenie skutków zrzeczenia się dziedziczenia. W tym celu spadkodawca i zrzekający muszą udać się do notariusza, ponieważ umowa taka również wymaga formy aktu notarialnego. Na jej podstawie osoba, która zrzekła się dziedziczenia, uzyskuje ponownie wszelkie uprawnienia, jakie przysługują spadkobiercy ustawowemu.
Podstawa prawna
Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 1964 r. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).