Umowa o zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków została sporządzona przez Rejonowe Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Katowicach i zawierała przepisy niekorzystne dla klientów. Po interwencji UOKiK zostały one usunięte.

Konsumenci zawierający umowę o zaopatrzenie w wodę powinni dokładnie zapoznać się z postanowieniami w niej zawartymi. Coraz częściej bowiem zdarza się, że także przedsiębiorstwa wodociągowe zawierają w swoich umowach niedozwolone postanowienia umowne. Warto więc sprawdzić, czy przedstawiona nam do podpisu umowa nie zawiera postanowień kształtujących prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Niekorzystne dla konsumentów zapisy znaleźliśmy w umowie o zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków, której autorem jest Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Katowicach. Należy zaznaczyć, że po inspekcji przeprowadzonej przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów przedsiębiorstwo usunęło paragrafy niezgodne z prawem.
Bezprawne wyłączenie
W analizowanej umowie Gazetę zaniepokoił zapis umieszczony w par. 6 ust. 1 pkt f). Zgodnie bowiem z jego treścią, przedsiębiorstwo nie ponosi odpowiedzialności za ograniczenie lub wstrzymanie dostawy wody bądź ograniczenie lub wstrzymanie odbioru ścieków wywołane przerwami w zasilaniu energetycznym urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych. Takie zredagowanie zapisu w umowie powoduje zbyt daleko posunięte wyłączenie odpowiedzialności przedsiębiorstwa za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy. Przedsiębiorstwo może wyłączyć bądź ograniczyć wykonanie zobowiązania, ale jedynie z przyczyn od niego niezależnych. Natomiast w przypadku, o którym mowa w omawianym paragrafie, odpowiedzialność przedsiębiorstwa nie może być wyłączona. Przedsiębiorstwo ma bowiem wpływ na zasilanie energetyczne urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych. Tak więc wyżej wskazany zapis stanowi niedozwoloną klauzulę umowną. Zgodnie bowiem z art. 3853 pkt 2 kodeksu cywilnego taką klauzulą jest postanowienie, które wyłącza lub istotnie ogranicza odpowiedzialność względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązanie.
Skrócony termin zapłaty
Duży niepokój wzbudza także treść pkt 1 par. 8, który brzmi: odbiorca dokonuje zapłaty za dostarczoną wodę i odprowadzone ścieki w terminie 20 dni od daty wystawienia faktury. Ten zapis stoi w sprzeczności z warunkami prowadzenia rozliczeń za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków, które zawarte są w rozporządzeniu ministra budownictwa z 28 czerwca 2006 r. w sprawie określania taryf, wzoru wniosku o zatwierdzenie taryf oraz warunków rozliczeń za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków (Dz.U. nr 127, poz. 886). Zgodnie bowiem z par. 17 ust. 1 tego rozporządzenia termin zapłaty za dostarczoną wodę lub odprowadzone ścieki nie może być krótszy niż 14 dni od daty wysłania faktury lub dostarczenia jej w inny sposób. Tak więc przedsiębiorstwo nie może dowolnie określić w umowie momentu, od którego liczy się termin zapłaty. Rozporządzenie wyraźnie bowiem nakazuje, aby był nim dzień wysłania bądź dostarczenia w inny sposób faktury, a nie dzień jej wystawienia. Taki zapis w umowie może bowiem w sposób znaczący skrócić termin, jaki przysługuje konsumentowi na zapłatę za dostarczoną wodę i odprowadzenie ścieków. A przecież zgodnie z prawem nie może on być krótszy niż 14 dni od daty wystawienia faktury.
Odpowiedzialność ograniczona
Następnym punktem umowy, który jest niezgodny z kodeksem cywilnym, jest par. 13 analizowanej umowy. Stanowi on, że odbiorca usług może domagać się od przedsiębiorstwa obniżenia należności do 10 proc. w razie udowodnienia zawinionego dostarczenia wody o pogorszonej jakości oraz o ciśnieniu uniemożliwiającym normalne korzystanie z wody. Pierwszym elementem, który wzbudził nasze podejrzenia, jest przerzucenie na klienta obowiązku udowodnienia faktów, których tak naprawdę nie jest on w stanie udowodnić. Przedsiębiorstwo nie powinno więc uzależniać od takiego warunku obniżenia należnej mu zapłaty. Taki zapis kształtuje bowiem prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco narusza jego interesy. Druga kwestia to ograniczenie możliwości żądania obniżenia należności jedynie do 10 proc. Takie uregulowanie z całą pewnością narusza interesy klientów, a żadne przepisy prawa nie pozwalają przedsiębiorstwu na wprowadzanie takich ograniczeń. Zgodnie bowiem z art. 3853 pkt 2 kodeksu cywilnego stanowi on niedozwolony przepis umowny. Taki zapis bowiem istotnie ogranicza odpowiedzialność przedsiębiorstwa względem jego klientów za nienależyte wykonanie zobowiązania.
3 KROKI
Odbiorca usług wodno-kanalizacyjnych, który stwierdzi, że umowa, którą zawarł z przedsiębiorstwem, zawiera niekorzystne dla niego klauzule, powinien:
1 Zwrócić się w trybie reklamacyjnym do przedsiębiorcy o usunięcie spornej klauzuli z regulaminu
2 Zwrócić się do prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów o zbadanie, czy wskazane przez niego zapisy w umowie nie stanowią klauzul niedozwolonych
3 Gdy przedsiębiorca nie usunie klauzuli, wnieść pozew do sądu o ustalenie, że określone zapisy w umowie nie wiążą konsumenta, gdyż w rażący sposób naruszają jego interesy
ANALIZA KROK PO KROKU
WĄTPLIWY ZAPIS UMOWY
Odbiorca dokonuje zapłaty za dostarczoną wodę i odprowadzone ścieki w terminie 20 dni od daty wystawienia faktury
CO TO OZNACZA
Konsument zobowiązany jest zapłacić należność wynikającą z faktury w ciągu 20 dni od jej wystawienia, niezależnie od tego, czy faktura do niego dotarła, a nawet niezależnie od tego, czy przedsiębiorstwo fakturę wysłało.
CZY JEST ZGODNY Z PRAWEM
Nie
Zapis jest niezgodny z prawem, albowiem rozporządzenie ministra budownictwa w sprawie określania taryf, wzoru wniosku o zatwierdzenie taryf oraz warunków rozliczeń za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków wyraźnie stanowi, że termin zapłaty za dostarczoną wodę lub odprowadzone ścieki liczy się od daty wysłania faktury lub dostarczenia jej w inny sposób, a nie od dnia jej wystawienia.
REKOMENDACJA DLA KLIENTA
Odbiorca usług wodociągowo-kanalizacyjnych powinien zwrócić się do przedsiębiorstwa, aby zmieniło niekorzystne dla niego zapisy w regulaminie.
REKOMENDACJA DLA FIRM
Przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne powinno przeredagować przepisy sprzeczne z prawami klientów lub dla nich niekorzystne.
MaŁgorzata Kryszkiewicz
OPINIE
Jowita Czaplicka
radca prawny, Gregorowicz-Ziemba Krakowiak Gąsiorowski Kancelaria Prawna
Kwestie zaopatrzenia w wodę reguluje ustawa z 7 czerwca 2001 r. o zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków. W zawieranych na jej podstawie umowach zastrzeżenia mogą budzić postanowienia dotyczące terminu zapłaty należności oraz konsekwencji jego niedochowania. W przedmiotowych umowach często ustala się bowiem, iż należność będzie regulowana na podstawie faktur wystawionych przez dostawcę usług w określonym terminie (np. 14 dni), ale liczonym od dnia wystawienia faktury, co może powodować ten skutek, że wysłanie tej faktury z opóźnieniem w stosunku do daty wystawienia uniemożliwi terminowe uregulowanie należności przez konsumenta. Wątpliwości również budzi klauzula pozwalająca na natychmiastowe odcięcie wody w razie nieuregulowania rachunku w terminie. Tymczasem, zgodnie z przywołaną ustawą, jest to możliwe dopiero wówczas, gdy odbiorca usług nie uiścił należności za dwa pełne okresy obrachunkowe, następujące dopiero po otrzymaniu upomnienia.
Agnieszka Doering
główny specjalista w Delegaturze UOKiK w Katowicach
Świadczenie usług z zakresu zaopatrzenia w wodę i odprowadzania ścieków odbywa się na podstawie umów zawieranych w formie pisemnej. Ich minimalną treść określono w ustawie, a do niezbędnych elementów zaliczono regulacje na temat ilości i jakości usług, warunków ich świadczenia, praw i obowiązków stron, warunków usuwania awarii, zasad rozliczeń oraz kontroli urządzeń, terminu związania umową, odpowiedzialności za niedotrzymanie warunków oraz zasad wypowiedzenia umowy. Obowiązek zawarcia umowy istnieje, gdy osoba, której nieruchomość przyłączono do sieci, wystąpi z pisemnym wnioskiem. Przedsiębiorstwo może rozwiązać umowę tylko w przypadkach przewidzianych prawem i są to sytuacje, w których odbiorca nie wywiązuje się z obowiązków lub podejmuje działania niezgodne z obowiązującymi przepisami.
Jowita Czaplicka, radca prawny, Gregorowicz-Ziemba Krakowiak Gąsiorowski Kancelaria Prawna / DGP
Agnieszka Doering, główny specjalista w Delegaturze UOKiK w Katowicach / DGP