Od tego roku szkolnego nadzór pedagogiczny jest sprawowany między innymi w formie ewaluacji. Pracownicy kuratorium będą oceniać efekty działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej szkoły, jej współpracy z rodzicami, a także sposób zarządzania placówką. Wizytatorzy ds. ewaluacji ustalą stopień spełniania wymagań wobec szkół w skali od A do E.
Obowiązujące od 9 listopada 2009 r. rozporządzenie ministra edukacji narodowej w sprawie nadzoru pedagogicznego precyzuje, że nadzór jest sprawowany w formie:
● ewaluacji działalności edukacyjnej szkół i placówek;
● kontroli przestrzegania przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej szkół, placówek i nauczycieli;
● wspomagania pracy szkół i placówek oraz nauczycieli w zakresie ich działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej.
Zatem ocena jakości pracy szkoły i kontrola przestrzegania przepisów prawa będą przeprowadzane oddzielnie.
Ważne
Celem ewaluacji będzie ocena pracy szkoły, celem kontroli – sprawdzenie legalności działań szkoły

Ewaluacja zewnętrzna

Działalność edukacyjna szkół będzie oceniana według jednolitych kryteriów. Eksperci ds. ewaluacji zarówno w województwie zachodniopomorskim, jak i podkarpackim będą stosowali te same metody i narzędzia. Ewaluacja zewnętrzna będzie przeprowadzana w obszarach efektów działalności dydaktycznej, procesów zachodzących w szkole, funkcjonowaniu szkoły w środowisku lokalnym i zarządzaniu.
Załącznik do rozporządzenia w każdym obszarze określa wymagania, które szkoły powinny spełnić. W sumie jest ich siedemnaście. Zespół, a zatem co najmniej dwóch wizytatorów wyznaczonych przez kuratora, będzie zbierać informacje i analizować wyniki egzaminów zewnętrznych, oceniać, czy szkoła diagnozuje osiągnięcia uczniów, oraz sprawdzać ich aktywność i respektowanie norm społecznych. Ewaluacja nie powinna trwać dłużej niż pięć dni roboczych w ciągu kolejnych dwóch tygodni. Po ewaluacji pracownicy kuratorium wystawią szkole oceny w skali od A do E. W ten sposób określą oni, w jakim stopniu placówka oświatowa spełnia wymagania określona w tym obszarze.
Z kolei w trakcie ewaluacji całościowej szkoła otrzyma siedemnaście informacji o stopniu spełniania wymagań. W ten sposób zamiast jednej oceny powstanie swoista mapa szkoły, wskazująca jej mocne strony i problemy do rozwiązania. Nowe przepisy dają zatem szansę określenia wysokiego poziomu spełniania wymagań również szkołom, które dotychczas były postrzegane jako słabe z uwagi na niskie wyniki końcowych egzaminów (np. spowodowane pracą w trudnym środowisku). Poza analizą wyników uzyskanych na egzaminie wewnętrznym wizytatorzy sprawdzą, czy w szkole diagnozuje się osiągnięcia uczniów z uwzględnieniem ich możliwości rozwojowych.

Skala ocen

Ocena A będzie świadczyć o bardzo wysokim poziomie placówki, B – wysokim, C – średnim, D – podstawowym, a E – niskim. W rozporządzeniu scharakteryzowane są tylko oceny na poziomie B i D. Niespełnianie przez szkołę lub placówkę wymagań na poziomie D oznacza ustalenie poziomu E, natomiast spełnianie wymagań na poziomie wyższym niż D, a niższym niż B oznacza ustalenie poziomu C. Spełnianie przez szkołę lub placówkę wymagań na wyższym poziomie niż opisany na poziomie B oznacza ustalenie dla niej poziomu A. Pierwszym bezpiecznym poziomem jest poziom D, tzn. że za jego przyznanie nie są przewidziane żadne sankcje.
Szkoła, która otrzyma ocenę E w obszarze efekty, będzie musiała wprowadzić działania naprawcze monitorowane przez kuratoria oświaty. Oznacza to, że polecą one dyrektorowi szkoły opracowanie programu i harmonogramu poprawy efektywności kształcenia lub wychowania. Szkoła, która otrzyma ocenę E w innych obszarach niż efekty, musi wdrożyć działania mające na celu poprawę stanu spełniania danego wymagania samodzielnie. Swoje spostrzeżenia wizytatorzy będą musieli opisać w raporcie. Na jego przygotowanie będą mieli siedem dni. Dyrektorzy szkół będą mieli prawo do zgłoszenia zastrzeżeń do otrzymanego raportu.
Szkolenie z nadzoru
W środę 20 stycznia mija termin zgłaszania się dyrektorów szkół i placówek na bezpłatne szkolenia z nowego nadzoru pedagogicznego.



Prawo pod kontrolą

Kolejną formą nadzoru jest kontrola, czyli ocena stanu przestrzegania przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej. Kuratoria będą sprawdzać m.in. przestrzeganie statutu, realizacji podstawy programowej i ramowych planów nauczania, kwalifikacje nauczycieli, respektowania praw ucznia, zasad bezpieczeństwa itp. Kontrola będzie przeprowadzana z wykorzystaniem arkuszy kontroli zatwierdzonych przez ministra edukacji, a zatem w pełni obiektywnych. Wizytatorzy odpowiedzialni za kontrolę będą ustalać jedynie, czy szkoła realizuje przepisy czy nie. Na przykład w arkuszu kontroli w zakresie sposobu prowadzenia arkuszy ocen uczniów przez publiczne szkoły podstawowe i gimnazja dla dzieci i młodzieży jedno z pytań brzmi: Czy szkoła prowadzi dla każdego ucznia arkusz ocen ucznia? W przypadku odpowiedzi negatywnej należy wizytatorowi udzielić wyjaśnienia dlaczego. Wzory arkuszy są jawne dostępne na stronie resortu. Dyrektorzy mogą zatem się z nimi zapoznać i samodzielne wyeliminować błędy, przed kontrolą z kuratorium. Z kontroli wizytatorzy będą sporządzać protokoły, pod którymi powinien też podpisać się dyrektor. Z tym że dyrektor może odmówić podpisania protokołu. W tym przypadku musi jednak w terminie siedmiu dni od dnia jego otrzymania wyjaśnić kuratorowi przyczyny odmowy.

Ewaluacja wewnętrzna

Do przeprowadzania ewaluacji i wykorzystywania jej wyników do rozwoju szkoły zobowiązany jest także dyrektor. Sprawuje on nadzór w takich samych obszarach jak kurator, czyli bada i ocenia działalność dydaktyczną (tzw. ewaluacja), sprawdza przestrzeganie przepisów prawa (tzw. kontrola), organizuje narady i szkolenia dla nauczycieli. Dyrektor musi przygotować plan prowadzonego przez siebie nadzoru i do 15 września przedstawić go radzie pedagogicznej. Należy w nim wskazać harmonogram i cele oceny, zakres i terminy przeprowadzanych kontroli przestrzegania przepisów, tematykę szkoleń i narad dla nauczycieli.
Ocenie mogą podlegać te same wymagania, które może sprawdzić kurator, czyli m.in. efekty działalności dydaktycznej, współpraca z rodzicami i środowiskiem lokalnym, sposób zarządzania. Dyrektor może też sprawdzić, jak doskonalenie zawodowe nauczycieli wpływa na ich pracę, czy uczniowie sprawnie posługują się ojczystym językiem, rozwijają umiejętności matematyczne i informatyczne itp. Według resortu wybór zagadnień sprawdzanych w ramach nadzoru wewnętrznego powinien być wynikiem indywidualnych potrzeb szkoły. Opracowując plan, warto jednak wziąć pod uwagę priorytetowe zadania z zakresu nadzoru ustalone przez ministra edukacji, a realizowane przez kuratoria oświaty.
W związku z prowadzeniem ewaluacji, kontroli i wspomagania dyrektor szkoły w szczególności obserwuje prowadzone przez nauczycieli zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze oraz inne zajęcia i czynności wynikające z działalności statutowej szkoły Może zatem prowadzić hospitacje, ale również obserwować fragmenty lekcji czy zajęć, spotkania z rodzicami itp.
Wyniki i wnioski ze sprawowanego nadzoru dyrektor musi co najmniej dwa razy roku przedstawić radzie pedagogicznej. Przedstawiciel kuratorium dokonujący ewaluacji uwzględnia podczas jej przeprowadzania wyniki ewaluacji wewnętrznej. Jednak dyrektor może zechcieć poznać najpierw niezależną opinię ekspertów o jakości pracy jego szkoły i wówczas nie przedstawi im wyników prowadzonego przez siebie nadzoru.
Ważne terminy
5 dni – tyle maksymalnie powinna trwać ewaluacja.
2 dni – tyle maksymalnie powinna trwać kontrola.
7 dni – w ciągu takiego czasu osoby przeprowadzające ewaluację i kontrolę muszą przygotować odpowiednio raport z ewaluacji i protokół z kontroli.
14 dni – tyle czasu ma kuratorium na ustosunkowanie się do zastrzeżeń dyrektora zgłoszonych do raportu z ewaluacji.
Podstawa prawna
Rozporządzenie ministra edukacji narodowej z 7 października 2009 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego (Dz.U. nr 168, poz. 1324).