Ośrodek adopcyjno-opiekuńczy może objąć zakresem swego działania więcej niż jeden powiat. Wojewoda wyznacza ośrodek, który prowadzi bank danych o rodzinach zakwalifikowanych do pełnienia funkcji rodziny zastępczej, rodzinach zgłaszających gotowość przysposobienia dziecka oraz o dzieciach oczekujących na przysposobienie.
W powiecie, w którym nie ma ośrodka adopcyjno-opiekuńczego, jego zadania wykonuje powiatowe centrum pomocy rodzinie lub inny podmiot na zlecenie centrum. Z kolei przygotowanie kandydatów na osoby przysposabiające oraz prowadzenie procedur przysposobienia należy zawsze do wyłącznych kompetencji ośrodka adopcyjno-opiekuńczego.
Ośrodek adopcyjno-opiekuńczy prowadzi szkolenia dla kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej oraz kandydatów do prowadzenia placówek rodzinnych. Ośrodki, o których mowa, wydają kandydatowi do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zaświadczenie kwalifikacyjne zawierające potwierdzenie ukończenia szkolenia oraz opinię o spełnieniu przez tę rodzinę warunków do sprawowania opieki nad dziećmi. Z kolej kandydatowi do prowadzenia placówki rodzinnej ośrodek adopcyjno-opiekuńczy wydaje opinię o posiadaniu odpowiedniego przygotowania do prowadzenia takiej placówki.

Rejestr i kontrola

Nadzór nad jakością działań pracowników ośrodka adopcyjno-opiekuńczego sprawuje dyrektor ośrodka. Publiczne ośrodki adopcyjno-opiekuńcze wykonują swoje zadania nieodpłatnie. Placówki opiekuńczo-wychowawcze, ośrodki adopcyjno-opiekuńcze oraz jednostki specjalistycznego poradnictwa, w tym rodzinnego, w zależności od podmiotu prowadzącego, dzielą się na:
● publiczne – prowadzone przez gminę, powiat lub samorząd województwa;
● niepubliczne – prowadzone przez uprawnione do tego podmioty.
Placówki opiekuńczo-wychowawcze i ośrodki adopcyjno-opiekuńcze podlegają obowiązkowi rejestracji. To wojewoda prowadzi rejestr placówek opiekuńczo-wychowawczych oraz rejestr ośrodków adopcyjno-opiekuńczych. Rejestry są jawne. Wojewoda corocznie, do 30 czerwca, ogłasza rejestry w wojewódzkim dzienniku urzędowym.

Likwidacja po zgodzie

Powiat lub samorząd województwa prowadzący całodobową placówkę opiekuńczo-wychowawczą lub ośrodek adopcyjno-opiekuńczy nie może ich zlikwidować bez zgody wojewody. Wojewoda wydaje zgodę na likwidację całodobowej placówki opiekuńczo-wychowawczej, jeżeli powiat zapewni właściwą opiekę dzieciom z tej placówki w rodzinie zastępczej lub w innej całodobowej placówce opiekuńczo-wychowawczej. Wojewoda wydaje zgodę na likwidację ośrodka adopcyjno-opiekuńczego, jeżeli zadania należące do kompetencji ośrodka przejmie inny ośrodek tego typu.



Wydatki na dziecko

Placówki opiekuńczo-wychowawcze, ośrodki adopcyjno-opiekuńcze prowadzone przez powiat oraz regionalne placówki opiekuńczo-wychowawcze są jednostkami budżetowymi. Obsługę finansowo-księgową publicznych placówek rodzinnych prowadzi starosta. Na bieżące funkcjonowanie placówki rodzinne otrzymują środki finansowe, w tym zryczałtowaną kwotę na utrzymanie dziecka. Natomiast rada powiatu w drodze uchwały może zwiększyć zryczałtowaną kwotę na utrzymanie dziecka w placówce rodzinnej oraz stawki na bieżące funkcjonowanie placówki.
Powiat, właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka, nieposiadający miejsca w całodobowej placówce opiekuńczo-wychowawczej albo rodziny zastępczej może wystąpić o przyjęcie określonego dziecka do placówki opiekuńczej prowadzonej przez inny powiat. Powiat prowadzący odpowiednią placówkę lub rodzinę zastępczą ma obowiązek przyjąć dziecko, jeżeli dysponuje wolnym miejscem.
W przypadku umieszczenia dziecka w całodobowej placówce opiekuńczo-wychowawczej na terenie innego powiatu, powiat właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przed skierowaniem do całodobowej placówki opiekuńczo-wychowawczej ponosi wydatki na jego utrzymanie w wysokości średniego miesięcznego kosztu utrzymania dziecka w tej placówce.

Rodzina zastępcza

W przypadku umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej na terenie innego powiatu powiat właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przed umieszczeniem w rodzinie zastępczej ponosi wydatki na jego utrzymanie w łącznej kwocie świadczeń przysługujących danej rodzinie zastępczej. Powiat prowadzący całodobową placówkę opiekuńczo-wychowawczą lub rodzinę zastępczą przyjmującą dziecko oraz powiat, na którego terenie funkcjonuje całodobowa placówka opiekuńczo-wychowawcza, zawiera z powiatem właściwym ze względu na miejsce zamieszkania przyjętego dziecka odpowiednie porozumienie w sprawie m.in. wysokości wydatków na utrzymanie takiego podopiecznego. Podobne zasady obowiązują w przypadku wystąpienia powiatu do samorządu województwa, prowadzącego placówkę regionalną lub na którego terenie funkcjonuje tego typu placówka, o przyjęcie dziecka pozbawionego całkowicie lub częściowo opieki. Samorząd województwa nie może odmówić przyjęcia dziecka z powiatu leżącego w granicach innego województwa, jeżeli dysponuje wolnym miejscem.

Koszty utrzymania

Średni miesięczny koszt utrzymania dziecka w całodobowej placówce opiekuńczo-wychowawczej ustala starosta, a w przypadku placówek regionalnych – marszałek województwa. Ogłoszenie o kosztach, o których, mowa, musi się znaleźć w wojewódzkim dzienniku urzędowym, nie później niż do 31 marca danego roku. Ogłoszenie to stanowi podstawę do ustalenia odpłatności za pobyt wychowanka w całodobowej placówce opiekuńczo-wychowawczej od następnego miesiąca przypadającego po miesiącu, w którym zostało opublikowane.
Pomoc pieniężna
Pomoc społeczna w zakresie opieki i wychowania nad dziećmi całkowicie lub częściowo pozbawionymi opieki rodziców oraz nad dziećmi niedostosowanymi społecznie przewiduje następujące świadczenia:
● pomoc pieniężną na częściowe pokrycie kosztów utrzymania dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych,
● jednorazowe świadczenie pieniężne na pokrycie wydatków związanych z potrzebami przyjmowanego do rodziny zastępczej dziecka,
● jednorazowe lub okresowe świadczenie pieniężne przyznawane na skutek zdarzenia losowego mającego miejsce w rodzinie zastępczej,
● pomoc pieniężną na usamodzielnienie osobom opuszczającym niektóre typy placówek opiekuńczo-wychowawczych, domy pomocy społecznej dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie, domy dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, schroniska dla nieletnich, zakłady poprawcze, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze, młodzieżowe ośrodki wychowawcze oraz rodziny zastępcze,
● pomoc pieniężną na kontynuowanie nauki osobom opuszczającym niektóre typy placówek, np. opiekuńczo-wychowawczych, domy dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży oraz rodziny zastępcze,
● pomoc na zagospodarowanie – w formie rzeczowej.
Podstawa prawna
Ustawa z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2008 r. nr 115, poz. 728 z późn. zm.).