Kiedy zamawiający może z tzw. wolnej ręki udzielić zamówienia wybranej kancelarii prawnej?
Po nowelizacji ustawy – Prawo zamówień publicznych obowiązuje zasada, że tylko wtedy, gdy zamówienie ma polegać na zastępstwie procesowym zamawiającego bądź też doradztwie prawnym w tym postępowaniu, zamawiający nie jest ograniczony przesłankami wyboru trybu postępowania o zamówienie publiczne. Może zatem z wolnej ręki udzielić zamówienia wybranej przez siebie kancelarii prawnej. Wynika to z art. 5 ust. 1b – Prawa zamówień publicznych (p.z.p.). W pozostałych przypadkach wybór trybu z wolnej ręki został ograniczony i jest dozwolony wyłącznie w uzasadnionych przypadkach określonych w p.z.p. Takim uzasadnionym przypadkiem jest okoliczność, gdy udzielenie zamówienia na usługi prawnicze w trybie z wolnej ręki jest konieczne z uwagi na ochronę ważnych praw lub interesów Skarbu Państwa.
Którzy zamawiający mogą więc skorzystać z trybu z wolnej ręki? Ustawodawca posłużył się określeniem „interes Skarbu Państwa”, a nie sformułowaniem „interes publiczny”. Należy więc uznać, że zamawiający będący jednostkami samorządu terytorialnego, co do zasady, nie mogą się powołać na tę okoliczność. Jednak zamawiający będący jednostkami samorządu terytorialnego realizują nie tylko zadania własne, ale też zlecone z zakresu administracji rządowej. Wykonując zadania zlecone, jednostki samorządu terytorialnego działają w interesie Skarbu Państwa. Skoro celem nowelizacji p.z.p. było, jak czytamy w uzasadnieniu do ustawy z 2 grudnia 2009 r., zapewnienie właściwej ochrony szeroko rozumianych interesów Skarbu Państwa, to w konsekwencji jednostki samorządu terytorialnego mogą udzielić zamówienia na usługi prawnicze w trybie z wolnej ręki z powołaniem się na ważny interes Skarbu Państwa wówczas, gdy zamówienie udzielane jest w związku z realizacją zadań zleconych z zakresu administracji rządowej. W pozostałych przypadkach możliwość udzielania zamówień z wolnej ręki przez zamawiających przedstawicieli samorządowych ograniczono. Możliwe jest to w sytuacjach wskazanych w art. 5 ust. 1a p.z.p.

Mirella Lechna, radca prawny, wspólnik w kancelarii Wardyński i Wspólnicy