Jakie kary grożą urzędnikowi, który nie załatwi sprawy administracyjnej w odpowiednim terminie? Jakie konsekwencje można nałożyć na organ administracji publicznej? Kto decyduje o wymiarze kary?
ANDRZEJ KRÓL
radca prawny
Zgodnie z przepisami kodeksu postępowania administracyjnego organy administracji publicznej obowiązane są załatwiać sprawy bez zbędnej zwłoki. Takie sformułowanie przepisu oznacza, że priorytetowa dla procedury administracyjnej jest zasada niezwłoczności postępowania. Nie oznacza to jednak, że sprawa ma być załatwiona natychmiast, ale tak szybko, jak jest to możliwe. Znajduje to potwierdzenie w zasadach ogólnych postępowania administracyjnego, wedle których organy administracji, w tym również jednostki samorządu terytorialnego, powinny działać w sprawie wnikliwie i szybko.
Z kolei załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej – nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, zaś w postępowaniu odwoławczym – w ciągu miesiąca od dnia otrzymania odwołania. Dla skuteczności tych zapisów w art. 38 k.p.a. przewidziano odpowiedzialność urzędnika. Pracownik organu administracji publicznej, który z nieuzasadnionych przyczyn nie załatwił sprawy w terminie, nie poinformował o niezałatwieniu sprawy o przyczynach takiego stanu rzeczy ani o nowym terminie załatwienia sprawy, albo nie załatwił sprawy w dodatkowym terminie, podlega odpowiedzialności porządkowej lub dyscyplinarnej albo innej odpowiedzialności przewidzianej w przepisach prawa. Podkreślić należy, że nie podlegają karze jedynie ci urzędnicy, którzy dopuścili się zwłoki z uzasadnionej przyczyny. W tej sytuacji, pomimo że organ pozostaje w zwłoce, nie istnieją podstawy do wyciągnięcia konsekwencji służbowych wobec urzędnika. Odpowiedzialność z tego tytułu może mieć charakter porządkowy, dyscyplinarny lub inny, lecz określony w przepisach prawa.
Tryb ukarania musi wynikać z innych przepisów prawa, tzw. pragmatyk służbowych. Ukaranie pracownika, który przyczynił się do powstania zwłoki w załatwieniu sprawy jest obligatoryjne, jednak wybór rodzaju kary jest uzależniony przede wszystkim od stopnia winy pracownika. Wybór rodzaju kary następuje w ramach swobodnej oceny zdarzenia stanowiącego podstawę ukarania. Przy wymierzaniu kary należy uwzględniać fakt, że waga przewinienia jest wypadkową wielu zdarzeń, które mają wpływ na terminowość załatwienia sprawy i w wielu kwestiach mogą stanowić okoliczność łagodzącą. Zgodnie z kodeksem pracy pracownika zatrudnionego na podstawie umowy ukarać można upomnieniem lub karą nagany.
Przepisy przewidują również odpowiedzialność organu za niewydanie decyzji w terminie. Przykładowo w razie bezczynności organu po wyroku sądu administracyjnego uchylającym lub stwierdzającym nieważność aktu lub czynności strona, po uprzednim pisemnym wezwaniu właściwego organu do wykonania wyroku lub załatwienia sprawy, może wnieść skargę do sądu administracyjnego, żądając wymierzenia temu organowi grzywny. Grzywna ta może być wymierzona do wysokości dziesięciokrotnego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim, ogłaszanego przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Natomiast jeżeli właściwy organ nie wyda decyzji w sprawie pozwolenia na budowę w terminie 65 dni od dnia złożenia wniosku o wydanie takiej decyzji, to organ wyższego stopnia wymierza temu organowi karę w wysokości 500 zł za każdy dzień zwłoki.