Podmiotami zobowiązanymi do likwidacji tzw. mogilników są właściciele gruntów, na których się one znajdują. Takie składowiska odpadów są zlokalizowane najczęściej na terenach należących w przeszłości do spółdzielni lub kółek rolniczych, a obecnie będących w posiadaniu gmin.
Likwidacji mogilników, w których składowane są odpady niebezpieczne, a w szczególności przeterminowane środki ochrony roślin, dotyczy spraw, które sięgają lat 70. ubiegłego wieku, kiedy to duże ilości takich odpadów były składowane w tzw. mogilnikach, czyli studniach z kręgów betonowych zbrojonych o średnicy 1,2 m i 1,5 m, jak również w nieczynnych bunkrach i fortyfikacjach z okresu II wojny światowej.

Skala problemu

Proces likwidacji istniejących w Polsce mogilników jest sukcesywnie prowadzony od 1999 roku. Zgodnie z przeprowadzoną inwentaryzacją w 1999 roku na terenie kraju istniało 320 takich obiektów. Według informacji otrzymanych od marszałków województw w sierpnia ubiegłego roku pozostało do likwidacji 99 mogilników znajdujących się na terenie 11 województw: dolnośląskiego, kujawsko-pomorskiego, łódzkiego, małopolskiego, mazowieckiego, opolskiego, podlaskiego, pomorskiego, śląskiego, wielkopolskiego i zachodniopomorskiego. Szacunkowa ilość zdeponowanych w nich odpadów wynosi około 1640 t.

Organy samorządu

Zgodnie z obowiązującymi przepisami o ochronie środowiska podmiotami zobowiązanymi do likwidacji mogilników są właściciele gruntów, na których się one znajdują. Mogilniki są zlokalizowane najczęściej na terenach należących w przeszłości do spółdzielni lub kółek rolniczych, a obecnie będących w posiadaniu gmin (na podstawie odpowiedzi na interpelację nr 6287).
Od 1 stycznia 2008 r. marszałek województwa jest organem ochrony środowiska właściwym do zagadnień związanych z gospodarką odpadami na terenie województwa. W związku z powyższym w opinii resortu środowiska organem właściwym do realizacji programu likwidacji mogilników na terenie danego województwa powinien być marszałek województwa. Ponadto marszałkowie województw są odpowiedzialni za sporządzanie wojewódzkich planów gospodarki odpadami, zawierających również plany likwidacji składowisk przeterminowanych środków ochrony roślin, oraz za ich realizację na terenach poszczególnych województw. Jednostki samorządu terytorialnego mogą być beneficjentami dofinansowania realizacji zadania polegającego na usuwaniu przeterminowanych środków ochrony roślin z mogilników i magazynów, znajdującego się na liście priorytetowej Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
PRZYKŁAD
DOFINANSOWANIE Z NFOŚIGW
Na początku tego miesiąca podpisano list intencyjny oraz zostały omówione planowane działania w sprawie usunięcia mogilników, czyli zagrażających środowisku przeterminowanych środków ochrony roślin na obszarze województwa zachodniopomorskiego. List intencyjny został zawarty pomiędzy województwem zachodniopomorskim, WFOŚiGW w Szczecinie, Agencją Nieruchomości Rolnych oddział terenowy w Szczecinie i przedstawicielami zainteresowanych gmin. W ramach projektu zrealizowane zostaną m.in. następujące zadania: likwidacja odpadów przeterminowanych środków ochrony roślin, likwidacja skażonego gruzu, transport odpadów pestycydowych czy transport skażonego gruntu i gruzu na składowisko odpadów niebezpiecznych. Szacowany koszt likwidacji 25 mogilników z terenu województwa wynosi 15 mln zł. Planuje się, że przedsięwzięcie zostanie sfinansowane w 90 proc. ze środków NFOŚiGW oraz w 10 proc. ze środków WFOŚiGW. W przypadku przekroczenia kosztów, które są przewidziane na usunięcie mogilników, WFOŚiGW deklaruje dodatkowe wsparcie finansowe.