Brak możliwości zaskarżenia postanowienia sądu drugiej instancji, które oddala wniosek o wyłączenie sędziego złożony w postępowaniu apelacyjnym, jest niezgodne z konstytucją – uznał Trybunał Konstytucyjny.
Kodeks postępowania cywilnego w swoim artykule 3941 nie przewiduje możliwości zaskarżenia postanowienia w przedmiocie wyłączenia sędziego, jeżeli zostało ono wydane przez sąd drugiej instancji. Brak możliwości złożenia takiego odwołania jest niezgodny z konstytucją – zadecydował Trybunał Konstytucyjny.
Uzasadniając swoje rozstrzygnięcie, sędziowie Trybunału podkreślili, że instytucja wyłączenia sędziego ma bardzo duże znaczenie z punktu widzenia rzetelności procesu sądowego i realności prawa do sądu oraz wizerunku i autorytetu wymiaru sprawiedliwości. Nie ma przy tym znaczenia, czy wątpliwości co do obiektywizmu i bezstronności sędziego strona przestawiła w I czy II instancji. W obu bowiem przypadkach wniosek dotyczy sędziego, z którym strona styka się po raz pierwszy na określonym etapie postępowania. Zdaniem trybunału niedopuszczalne jest więc pozbawienie strony możliwości zaskarżenia postanowienia sądu odwoławczego w przedmiocie wyłączenia sędziego. Tym bardziej że takie samo postanowienie wydane przez sąd I instancji może zostać zaskarżone.
Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego zapadło na skutek skargi konstytucyjnej Instytutu Organizacji i Zarządzania w Przemyśle ORGMASZ. Sąd okręgowy kilkakrotnie oddalał wnioski o wyłączenie sędziego składane przez instytut oraz zażalenia na ich oddalenie.
Przepis kodeksu postępowania cywilnego uznany przez Trybunał Konstytucyjny za niekonstytucyjny przestanie obowiązywać w chwili ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 2 czerwca 2010 r., sygn. akt SK 38/09