TEZA: Nie można ustalić opłaty adiacenckiej, jeżeli w dniu, w którym decyzja zatwierdzająca podział nieruchomości stała się ostateczna, nie obowiązywała uchwała rady gminy ustalająca stawki opłaty.
STAN FAKTYCZNY: W sierpniu 2007 r. wójt gminy ustalił agencji nieruchomości rolnych opłatę adiacencką z tytułu wzrostu wartości nieruchomości w wyniku jej podziału. Agencja odwołała się od tej decyzji. Wskazała, że uchwała rady gminy z lutego 2003 r. w sprawie ustalenia wysokości stawki procentowej opłaty adiacenckiej weszła w życie już po tym, jak ostateczna stała się decyzja o podziale nieruchomości. Decyzję o podziale wójt wydał w lutym 2006 r. Ponadto agencja zarzuciła niedopuszczalność dokonania przez radę gminy zmiany uchwały, która nie weszła w życie. Przyczyną było nieogłoszenie jej w sposób przewidziany prawem.
Samorządowe kolegium odwoławcze przyznało, że w dniu zatwierdzenia projektu podziału nieruchomości uchwała w sprawie ustalenia wysokości stawki opłaty nie obowiązywała. Istotnie nie została ona ogłoszona w trybie przewidzianym dla prawa miejscowego. W ocenie organu odwoławczego jednak brak ten został uzupełniony. Rada gminy uchwałą ze stycznia 2007 r. zmieniła uchwałę o opłatach z 2003 roku. Wprowadziła do niej zapis, że wchodzi w życie po upływie 14 dni od daty ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym województwa pomorskiego. Obie wskazane uchwały zostały następnie opublikowane w Dzienniku Urzędowym województwa pomorskiego. Uchwała z 14 lutego 2003 r. weszła w życie 31 maja 2007 r., a uchwała z 31 stycznia 2007 r. 14 marca 2007 r., stając się prawem miejscowym. SKO wyjaśniło, że uchwały te nie zostały zakwestionowane ani przez organ nadzoru, ani w trybie przewidzianym w art. 101 ustawy o samorządzie gminnym.
Z UZASADNIENIA: Agencja zaskarżyła rozstrzygnięcie SKO do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, który przyznał jej rację. Sąd zauważył m.in., że zarówno skarżąca, jak i SKO powołały się na orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego dotyczące okresu czasowego uchwał rady gminy ustalających stawki opłat adiacenckich. Dotyczyło ono kwestii możliwości stosowania uchwały rady gminy ustalającej stawki opłaty w sytuacji, w której podział nieruchomości dokonany został przed wejściem w życie takiej uchwały.
Sąd przypomniał jednak, że istniejąca rozbieżność stanowisk sądów administracyjnych spowodowała konieczność wypowiedzenia się w tym zakresie przez Trybunał Konstytucyjny. W uzasadnieniu wyroku z 2 kwietnia 2007 r. (SK 19/06) Trybunał wskazał na obowiązującą zasadę zakazu stanowienia norm prawnych do stosunków prawnych i sytuacji prawnych, które istniały przed wejściem w życie tych norm (regulacji retroaktywnych). Warunkiem koniecznym ustalenia opłaty jest wejście w życie uchwały rady gminy (ustalającej stawki opłaty) przed dokonaniem podziału nieruchomości. W myśl art. 88 konstytucji dotyczącego ogłaszania aktów prawnych warunkiem wejścia w życie aktów prawa miejscowego jest ich ogłoszenie i uchwały rady gminy ustalające stawki opłaty adiacenckiej mogą być stosowane dopiero po ich ogłoszeniu.
Jak podkreślił sąd, po wydaniu wyroku TK ustawodawca dokonał zmiany przepisów. Zgodnie z ich treścią ustalenie opłaty adiacenckiej może nastąpić, jeżeli w dniu, w którym decyzja zatwierdzająca podział nieruchomości stała się ostateczna albo orzeczenie o podziale nieruchomości stało się prawomocne, obowiązywała uchwała rady gminy.
W spornej sprawie w czasie wydania ostatecznej decyzji zatwierdzającej podział nieruchomości uchwała w sprawie ustalenia stawki procentowej opłaty adiacenckiej nie obowiązywała. Nie istniała więc jedna z przesłanek niezbędnych do wydania decyzji nakładającej na agencję obowiązek uiszczenia opłaty adiacenckiej. W ocenie WSA w sprawie zachodziła bezprzedmiotowość postępowania. Organ II instancji w ramach kontroli instancyjnej powinien uchylić decyzję I instancji i umorzyć postępowanie I instancji.
Wyrok WSA w Gdańsku z 11 grudnia 2008 r., II SA/Gd 503/08, niepublikowany