To na podstawie uchwały rady gminy, po zasięgnięciu opinii właściwego zarządu powiatu, określona droga może być zaliczona do kategorii drogi gminnej. Również ustalenie przebiegu istniejących dróg gminnych następuje w drodze uchwały rady gminy.

Drogą publiczną jest droga zaliczona do jednej z kategorii dróg. Drogi krajowe stanowią własność Skarbu Państwa. Drogi wojewódzkie, powiatowe i gminne stanowią własność właściwego samorządu województwa, powiatu lub gminy. Do dróg krajowych zalicza się m.in.: autostrady i drogi ekspresowe oraz drogi leżące w ich ciągach do czasu wybudowania autostrad i dróg ekspresowych; drogi międzynarodowe; drogi stanowiące inne połączenia zapewniające spójność sieci dróg krajowych; drogi alternatywne dla autostrad płatnych; drogi stanowiące ciągi obwodnicowe dużych aglomeracji miejskich oraz drogi o znaczeniu obronnym.

Drogi samorządowe

Do dróg wojewódzkich zalicza się drogi, które nie są drogami krajowymi, stanowiące połączenia między miastami, mające znaczenie dla województwa, i drogi o znaczeniu obronnym niezaliczone do dróg krajowych. Zaliczenie do kategorii dróg wojewódzkich następuje w drodze uchwały sejmiku województwa w porozumieniu z ministrami infrastruktury oraz obrony narodowej. Ustalenie przebiegu istniejących dróg wojewódzkich następuje w drodze uchwały sejmiku województwa, po zasięgnięciu opinii zarządów powiatów, na których obszarze przebiega droga, a w miastach na prawach powiatu – opinii prezydentów miast.

Do dróg powiatowych zalicza się drogi inne niż te, które są drogami krajowymi i wojewódzkimi, stanowiące połączenia miast będących siedzibami powiatów z siedzibami gmin i siedzib gmin między sobą. Zaliczenie drogi do kategorii dróg powiatowych następuje w drodze uchwały rady powiatu w porozumieniu z zarządem województwa, po zasięgnięciu opinii wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) gmin, na których obszarze przebiega droga, oraz zarządów sąsiednich powiatów, a w miastach na prawach powiatu – opinii prezydentów miast.

Ustalenie przebiegu istniejących dróg powiatowych następuje w drodze uchwały rady powiatu, po zasięgnięciu opinii wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) gmin, na których obszarze przebiega droga.
Do dróg gminnych zalicza się drogi o znaczeniu lokalnym niezaliczone do innych kategorii, stanowiące uzupełniającą sieć dróg służących miejscowym potrzebom, z wyłączeniem dróg wewnętrznych.

Zaliczenie do kategorii dróg gminnych następuje w drodze uchwały rady gminy po zasięgnięciu opinii właściwego zarządu powiatu. Ustalenie przebiegu istniejących dróg gminnych następuje także w drodze uchwały rady gminy.

Organy właściwe w sprawach zaliczenia do kategorii i ustalenia przebiegu dróg, przekazując propozycje zaliczenia do kategorii lub propozycje ustalenia przebiegu dróg, wyznaczają termin do przedstawienia opinii w zależności od kategorii drogi przez: właściwy sejmik województwa, zarząd powiatu, wójtów (burmistrzów, prezydentów miast). Wyznaczony termin zgłaszania opinii nie może być krótszy niż 21 dni od dnia doręczenia propozycji do zaopiniowania. Niezłożenie opinii w przewidzianym terminie uznaje się za akceptację.



Drogi osiedlowe

Natomiast drogi wewnętrzne to drogi niezaliczone do żadnej kategorii dróg publicznych, w szczególności drogi w osiedlach mieszkaniowych, dojazdowe do gruntów rolnych i leśnych, dojazdowe do obiektów użytkowanych przez przedsiębiorców, place przed dworcami kolejowymi, autobusowymi i portami oraz pętle autobusowe.
Podjęcie przez radę gminy uchwały w sprawie nadania nazwy drodze wewnętrznej wymaga uzyskania pisemnej zgody właścicieli terenów, na których jest ona zlokalizowana.

Budowa, przebudowa, remont, utrzymanie, ochrona i oznakowanie dróg wewnętrznych oraz zarządzanie nimi należą do zarządcy terenu, na którym jest zlokalizowana droga, a w przypadku jego braku – do właściciela tego terenu. Finansowanie zadań, o których mowa, należy także do zarządcy terenu lub właściciela.
Natomiast do zarządcy drogi publicznej należy oznakowanie połączeń dróg wewnętrznych z drogami publicznymi oraz utrzymanie urządzeń bezpieczeństwa i organizacji ruchu, związanych z funkcjonowaniem tych połączeń.

Zmiana kategorii

Organem właściwym do pozbawienia drogi dotychczasowej kategorii jest organ właściwy do zaliczenia jej do odpowiedniej kategorii. Pozbawienia drogi jej kategorii dokonuje się w trybie właściwym do zaliczenia drogi do odpowiedniej kategorii. Pozbawienie drogi dotychczasowej kategorii, z wyjątkiem przypadku wyłączenia drogi z użytkowania, jest możliwe jedynie w sytuacji jednoczesnego zaliczenia tej drogi do nowej kategorii. Pozbawienie i zaliczenie nie może być dokonane później niż do końca III kwartału danego roku, z mocą od 1 stycznia roku następnego. Nowo wybudowany odcinek drogi zostaje zaliczony do kategorii drogi, w której ciągu leży.

Zarządcy dróg

Organ administracji rządowej lub jednostki samorządu terytorialnego, do którego właściwości należą sprawy z zakresu planowania, budowy, przebudowy, remontu, utrzymania i ochrony dróg, jest zarządcą drogi.

Zarządcami dróg, z kilkoma zastrzeżeniami, są dla dróg:

● krajowych – generalny dyrektor dróg krajowych i autostrad;

● wojewódzkich – zarząd województwa;

● powiatowych – zarząd powiatu;

● gminnych – wójt (burmistrz, prezydent miasta).

W granicach miast na prawach powiatu zarządcą wszystkich dróg publicznych, z wyjątkiem autostrad i dróg ekspresowych, jest prezydent miasta.



Orzecznictwo

OPINIA ZARZĄDU POWIATU
Z art. 6 ustawy z 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz.U. z 2000 r. nr 71, poz. 838 ze zm.) wynika, że zarówno zaliczenie do kategorii dróg wojewódzkich, jak i ustalenie przebiegu dróg wojewódzkich nie wchodzi w zakres postępowania administracyjnego, a co za tym idzie, do opinii wydanej przez zarząd powiatu (miasta na prawach powiatu) w tym zakresie nie stosuje się art. 106 k.p.a. – postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Wałbrzychu z 6 marca 2001 r., SKO 4161/2/01.
ZASTOSOWANIE PRZEPISÓW
Skoro drogi wewnętrzne nie są drogami publicznymi w rozumieniu ustawy o drogach publicznych, to brak jest podstaw do stosowania do dróg wewnętrznych tych przepisów ustawy, które dotyczyły dróg publicznych i w sposób wyraźny nie odnoszą się do dróg wewnętrznych – rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody podlaskiego z 12 marca 2008 r., NK.II.DJ.0911-52/08.
WYKORZYSTANIE DRÓG WEWNĘTRZNYCH
Zgodnie z art. 8 ust. 1 i 2 ustawy z 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz.U. z 2007 r. nr 19, poz. 115 ze zm.) drogi nie zaliczone do żadnej kategorii dróg publicznych, w szczególności drogi na osiedlach mieszkaniowych, dojazdowe do gruntów rolnych i leśnych, dojazdowe do obiektów użytkowanych przez przedsiębiorców i tym podobne, są drogami wewnętrznymi, których budowa i utrzymanie należy do właściciela i zarządcy terenu. Wyznaczanie dróg wewnętrznych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego dla obsługi komunikacyjnej terenów oznacza przerzucenie obowiązków gminy w tym zakresie na prywatnych właścicieli nieruchomości. Tym samym naruszony jest art. 1 ust. 2 ustawy z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. nr 80, poz. 717 ze zm.) poprzez nieuwzględnienie konstytucyjnego prawa własności oraz potrzeb interesu publicznego – rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody łódzkiego z 3 stycznia 2008 r., ON-I-0911/402/07.
UCHWAŁA W SPRAWIE DROGI
Do kompetencji rady gminy należy wyłącznie podjęcie uchwały w sprawie zaliczenia drogi do kategorii dróg gminnych po zasięgnięciu opinii właściwego powiatu, zaś numery tym drogom już po zaliczeniu ich do tej kategorii nadaje zarząd województwa – rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody podlaskiego z 6 lutego 2006 r., PN.II.M.G. 0911/26/06.

PODSTAWA PRAWNA
● Ustawa z 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz.U. z 2007 r. nr 19, poz. 115 ze zm.).