W terminie do 30 kwietnia samorządowcy muszą złożyć oświadczenie o stanie majątku. Informacje te są jawne z wyłączeniem danych o adresie zamieszkania składającego oświadczenie i o miejscu położenia nieruchomości.
W celu zwiększenia zaufania społeczeństwa do osób pełniących funkcje publiczne również na samorządowców ustawodawca nałożył obowiązek corocznego składania oświadczeń o posiadanym majątku.

Podmioty zobowiązane

Zgodnie z przepisami regulującymi ustrój samorządowy w Polsce do złożenia takich oświadczeń zobowiązani są radni gminy, powiatu i województwa. Taki sam obowiązek ciąży także na wójcie (burmistrzu, prezydencie miasta i jego zastępcy), członkach zarządu powiatu i zarządu województwa, sekretarzu (gminy i powiatu), skarbniku (gminy, powiatu i województwa), kierowniku samorządowej jednostki organizacyjnej (gminy, powiatu, województwa), osobie zarządzającej i członku organu zarządzającego samorządową (gminną, powiatową, wojewódzką) osobą prawną, osobie wydającej decyzje administracyjne w imieniu wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa.
Oświadczenie majątkowe dotyczy majątku odrębnego oraz majątku objętego małżeńską wspólnością majątkową. W jego skład wchodzi w zasadzie wszystko, co zostało przez którekolwiek z nich nabyte w czasie trwania małżeństwa, a w szczególności pobrane wynagrodzenie za pracę oraz za inne usługi świadczone osobiście przez którekolwiek z nich, a także dochody z majątku wspólnego i majątków odrębnych (art. 32 k.r.o).
Małżeńską wspólność majątkową można umową, w formie aktu notarialnego, rozszerzyć, ograniczyć lub wyłączyć, zarówno w formie intercyzy, jak i w trakcie małżeństwa (art. 47 k.r.o.).
Osoba składająca oświadczenie majątkowe określa w nim przynależność poszczególnych składników majątkowych, dochodów i zobowiązań do majątku odrębnego i majątku objętego małżeńską wspólnością majątkową.

Termin składania oświadczeń

Radni (gminy, powiatu, województwa) oraz wójt (burmistrz, prezydent miasta) składają pierwsze oświadczenie majątkowe w terminie 30 dni od dnia złożenia ślubowania. Kolejne oświadczenia składają: co roku do 30 kwietnia, według stanu na 31 grudnia roku poprzedniego oraz na dwa miesiące przed upływem kadencji. Do pierwszego oświadczenia powinni dołączyć informację o sposobie i terminie zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia tej jednostki samorządu terytorialnego, w której uzyskali mandat, jeżeli taką działalność prowadzili przed dniem wyboru. Ponadto wójt (burmistrz, prezydent miasta) ma obowiązek dołączyć informację o zaprzestaniu prowadzenia działalności gospodarczej, jeżeli taką działalność prowadził przed dniem wyboru.
Zastępca wójta, sekretarz gminy, skarbnik gminy, kierownik jednostki organizacyjnej gminy, osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego gminną osobą prawną, osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu wójta, członek zarządu powiatu, sekretarz powiatu, skarbnik powiatu, kierownik jednostki organizacyjnej powiatu, osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego powiatową osobą prawną oraz osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu starosty, członek zarządu województwa, skarbnik województwa, kierownik wojewódzkiej samorządowej jednostki organizacyjnej, osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego wojewódzką osobą prawną oraz osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu marszałka województwa – powinni złożyć pierwsze oświadczenie majątkowe w terminie 30 dni od wyboru lub powołania na stanowisko albo od dnia zatrudnienia. Do pierwszego oświadczenia powinni dołączyć informację o sposobie i terminie zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej, jeżeli prowadzili ją przed dniem wyboru, powołania lub zatrudnienia. Kolejne oświadczenia majątkowe składa się co roku do 30 kwietnia, według stanu na 31 grudnia roku poprzedniego, a także w dniu odwołania ze stanowiska lub rozwiązania umowy o pracę.



Niezbędna procedura

Oświadczenie majątkowe wraz z kopią swojego zeznania o wysokości osiągniętego dochodu w roku podatkowym (PIT) za rok poprzedni i jego korektą składają w dwóch egzemplarzach:
● radny – przewodniczącemu rady (sejmiku),
● wójt (burmistrz, prezydent miasta, przewodniczący rady gminy), starosta, przewodniczący rady powiatu, marszałek województwa, przewodniczący sejmiku województwa – wojewodzie,
● zastępca wójta (burmistrza, prezydenta miasta), sekretarz, skarbnik, kierownik samorządowej jednostki organizacyjnej, osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego samorządową osobą prawną oraz osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu wójta (burmistrza, prezydenta miasta) – wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta),
● wicestarosta, członek zarządu powiatu, sekretarz powiatu, skarbnik powiatu, kierownik jednostki organizacyjnej powiatu, osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego powiatową osobą prawną oraz osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu starosty – staroście,
● wicemarszałek województwa, członek zarządu województwa, skarbnik województwa, kierownik wojewódzkiej samorządowej jednostki organizacyjnej, osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego wojewódzką osobą prawną oraz osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu marszałka województwa – marszałkowi województwa.
Wojewoda i przewodniczący rady (sejmiku) przekazują kopie oświadczeń majątkowych, które im złożono – odpowiednio – wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta), staroście, marszałkowi województwa.
Zakres wymaganych informacji
Oświadczenie majątkowe zawiera dane o:
● zasobach pieniężnych (należy konkretnie wymienić środki zgromadzone w walucie polskiej, w walucie obcej i w papierach wartościowych),
● nieruchomościach (należy wymienić osobno dom, mieszkanie, gospodarstwo rolne i inne nieruchomości, w każdym przypadku z podaniem powierzchni, wartości i tytułu prawnego, a przy gospodarstwie trzeba podać rodzaj zabudowy oraz ubiegłoroczny przychód i dochód z gospodarstwa),
● udziałach i akcjach w spółkach handlowych (wymagane jest podanie ich liczby i emitenta). Radny wymienia jedynie akcje lub udziały spółek z udziałem gminnych osób prawnych lub przedsiębiorców, w których uczestniczą takie osoby. Pozostałe osoby wskazują posiadane akcje lub udziały wszelkich spółek z dodatkowym zastrzeżeniem, czy stanowią one pakiet większy niż 10 proc. w danej spółce,
● nabyciu od Skarbu Państwa, państwowej osoby prawnej, jednostek samorządu terytorialnego, ich związków lub komunalnej osoby prawnej mienia, które podlegało zbyciu w drodze przetargu,
● prowadzeniu działalności gospodarczej oraz zajmowaniu stanowisk w spółkach handlowych, przy czym formularz wójta i pozostałych urzędników samorządowych nakazuje wymienić dodatkowo dane dotyczące funkcji piastowanych w spółdzielniach i w fundacjach prowadzących działalność gospodarczą,
● dochodach z tytułu zatrudnienia lub innej działalności gospodarczej lub zajęć z podaniem kwot uzyskiwanych z każdego tytułu,
● mieniu ruchomym o wartości powyżej 10 tys. zł (w przypadku pojazdów mechanicznych należy podać markę, model i rok produkcji),
● zobowiązaniach pieniężnych o wartości powyżej 10 tys. zł (przy kredytach i pożyczkach należy wskazać warunki, na jakich zostały udzielone, tj. wobec kogo, w związku z jakim zdarzeniem, w jakiej wysokości).
Podstawa prawna
Ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1591 ze zm.).
Ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1592 ze zm.).
Ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1590 ze zm.).