Jeżeli w nowym planie zagospodarowania przestrzennego gmina nie zmieniła faktycznego przeznaczenia nieruchomości w stosunku do zapisów poprzedniego planu, to nie może naliczyć opłaty z tytułu wzrostu wartości nieruchomości. Jest to nie możliwe, nawet jeśli wartość nieruchomości faktycznie się zwiększyła.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 37 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym w zakresie, w jakim wzrost wartości nieruchomości odnosi do kryterium faktycznego jej wykorzystywania w przypadkach, gdy przeznaczenie nieruchomości zostało określone tak samo jak w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego uchwalonym przed 1 stycznia 1995 r., jest niezgodny z konstytucją.

Obowiązki samorządu

Wyrok Trybunału oznacza w praktyce, że jeżeli gmina z opóźnieniem uchwaliła miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, to nie może pobierać od właścicieli nieruchomości opłaty z tytułu wzrostu wartości nieruchomości. Brak aktywności gminy w uchwalaniu lub zmianie miejscowego planu przy jednoczesnym pobraniu opłaty, gdy nowo uchwalony plan nie zmienił w istocie przeznaczenia terenów i zasad ich zagospodarowywania, prowadziłby do zróżnicowania sytuacji właścicieli nieruchomości. To zdaniem sędziów Trybunału Konstytucyjnego narusza ustawę zasadniczą.
Status właścicieli nieruchomości położonych na obszarach, gdzie na podstawie ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym nowe plany uchwalono po wygaśnięciu starych, różni się od sytuacji innych właścicieli. W szczególności właścicieli nieruchomości położonych na obszarach, w których nowe plany zastąpiły stare w trakcie ich obowiązywania.

Zakaz naliczania opłaty

Jeśli gminy z opóźnieniem uchwaliły plany, to do tej pory mogły naliczyć opłatę. Teraz nie będą już miały takich uprawnień.
Trybunał Konstytucyjny uznał, że jeżeli gmina z opóźnieniem uchwali plan zagospodarowania przestrzennego i nie zmieni faktycznego przeznaczenia terenu, to nie może naliczyć opłaty z tytułu wzrostu wartości nieruchomości.

Obowiązujące przepisy

Zgodnie z ustawą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, jeżeli w związku z uchwaleniem planu miejscowego albo jego zmianą wartość nieruchomości wzrosła, a właściciel lub użytkownik wieczysty zbywa tę nieruchomość, wójt, burmistrz lub prezydent miasta pobiera jednorazową opłatę ustaloną w tym planie. Jest ona określona w stosunku procentowym do wzrostu wartości nieruchomości. Kwestionowany przepis dopełnia definicję wzrostu wartości nieruchomości. Do tej pory w sytuacji, gdy przed uchwaleniem nowego planu zagospodarowania nie obowiązywał plan stary, związany z uchwaleniem planu wzrost wartości nieruchomości oznaczał różnicę pomiędzy wartością szacowaną z uwzględnieniem przeznaczenia w planie nowym a wartością szacowaną z uwzględnieniem sposobu faktycznego wykorzystania nieruchomości przed uchwaleniem planu. Zasada ta dotyczyła przede wszystkim okoliczności, w których na skutek upływu określonych ustawowo terminów wygasły plany uchwalone przed 1 stycznia 1995 r., a przed tymi terminami nowe plany nie zostały uchwalone. Zdaniem sędziów Trybunału było to niezgodne z zasadą sprawiedliwości społecznej i zasadą równości obywatela wobec prawa.



6 etapów opracowania i uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego
1 Uchwała i ogłoszenie
Rada gminy podejmuje uchwałę o przystąpieniu do sporządzenia planu. W prasie ukazuje się ogłoszenie wójta, burmistrza lub prezydenta miasta o przystąpieniu do planu i możliwości składania wniosków.
2 Wnioski do projektu
Wójt, burmistrz lub prezydent miasta zwraca się do organów i instytucji zewnętrznych z prośbą o przesyłanie wniosków do projektu planu.
3 Przygotowanie projektu planu
Opracowywane są prognozy wpływu ustaleń planu na środowisko przyrodnicze. Projekt planu skierowany zostaje do opiniowania i uzgodnień.
4 Upublicznienie planu
Plan zostaje wyłożony do publicznego wglądu na 21 dni. Zainteresowani zawiadamiani są poprzez ogłoszenie w prasie lokalnej i krajowej. Uwagi do planu zbierane są w terminie 2 tygodni.
5 Uchwała i ocena zgodności z prawem
Projekt planu zagospodarowania jest przekazany radzie gminy. Rada gminy podejmuje uchwałę, a wojewoda ocenia zgodność podjętej uchwały z prawem.
6 Ogłoszenie planu
Następuje ogłoszenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w Dzienniku Urzędowym województwa. Uchwała wchodzi w życie po 30 dniach od ogłoszenia.
Podstawa prawna
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 9 lutego 2010 r., sygn. akt P 58/08.
Art. 37 ust. 1 ustawy z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. nr 80, poz. 717 z późn. zm.).