Kodeks etyki zawodowej notariusza ogranicza bezpodstawnie konkurencję na rynku usług prawniczych. Za tolerowanie takich praktyk UOKiK nałożył na Krajową Radę Notarialną karę w wysokości 35 114 zł.
Kodeks etyki zawodowej notariusza uchwalony przez Krajową Radę Notarialną zawiera postanowienie naruszające konkurencję – uznał prezes UOKiK. Urząd zakwestionował postanowienie zawarte w kodeksie etycznym pozwalające notariuszowi otworzyć kancelarię w budynku, w którym mieści się już inna kancelaria, jedynie pod warunkiem uzyskania zgody Rady Izby Notarialnej.
– Zabiegamy o to, by notariusze usunęli ten zapis ze swojego kodeksu etyki. Jest to szczególnie istotne w kontekście postępującej liberalizacji do otwarcia tego zawodu prawniczego – mówi Małgorzata Krasnodębska-Tomkiel, prezes UOKiK.
Nie wiadomo, czy notariat wykreśli ze swojego Kodeksu łamiący prawo zapis. Pomimo licznych prób skontakowania się z członkami Krajowej Rady Notarialnej, notariusze odmawiali zajęcia stanowiska w tej sprawie.

Ograniczenie konkurencji

Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów zakazane są porozumienia, których celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na rynku właściwym. Zdaniem prezesa, Krajowa Rada Notarialna naruszyła wspomniany zakaz.
– Przynależność do samorządu zawodowego notariuszy jest obowiązkowa. Uchwała Krajowej Rady Notarialnej wiąże wszystkie osoby, które ten zawód wykonują – tłumaczy Małgorzata Kransnodębska-Tomkiel.

Ingerencja w samorząd

Zdaniem notariuszy UOKiK nie ma prawa ingerować w wewnętrzne regulacje notariatu. Kodeks etyki nie ingeruje bowiem w relacje między notariuszami a konsumentami. Kwestionowany przepis dotyczy jedynie ustroju organizacyjnego samorządu zawodowego notariuszy, a tym samym stanowi strefę samodzielności działania samorządu podlegającą szczególnej ochronie.
Innego zdania jest UOKiK. W uzasadnieniu swojej decyzji podkreśla, że adresatem zakazów praktyk ograniczających konkurencję są obok przedsiębiorców także ich związki. Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów definiuje związek przedsiębiorców jako izby, zrzeszenia i inne organizacje zrzeszające przedsiębiorców, jak również związki tych organizacji. Samorząd zawodowy notariuszy jest związkiem przedsiębiorców, którego uchwały podlegają ocenie w trybie przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Jego kodeks etyki podlega więc kontroli UOKiK.
Z informacji zgromadzonych przez Urząd wynika, że regionalne Izby Notarialne niejednokrotnie nie zgadzały się na otwarcie kolejnych kancelarii w jednym budynku. W praktyce było to możliwe jedynie w przypadku wyrażenia zgody przez notariusza prowadzącego już działalność w tym miejscu. Zarówno Rada Izby Notarialnej w Białymstoku, jak i Rada Izby Notarialnej w Warszawie nieraz odmawiały notariuszom.
Na terenie właściwości krakowskiej izby notarialnej nie ma ani jednego przypadku działania dwóch kancelarii w tym samym budynku. Presja środowiska notarialnego ma niebagatelne znaczenie. Od 1998 r. nie został złożony tam żaden wniosek o wyrażenie zgody na otwarcie takiego lokalu.



Zdaniem prezesa Urzędu istniejący przepis spowodował ograniczenie konkurencji pomiędzy notariuszami. Część z nich miała utrudniony dostęp do rynku, nie mogąc rywalizować o klienta z posiadającymi już kancelarię w danym miejscu. Odczuwały to również osoby korzystające z usług notariuszy.
– Ograniczenie jest szczególnie ważne ze względu na fakt, że notariusz może prowadzić działalność jedynie w kancelarii – podkreśla Małgorzata Krasnodębska-Tomkiel.

Łagodna kara

Prezes nałożył na Krajową Radę Notarialną karę w wysokości 35 114 zł. Kwota nie jest wysoka. Maksymalna sankcja finansowa za naruszenie prawa konkurencji wynosi do 10 proc. przychodu przedsiębiorcy osiągniętego w roku poprzedzającym wydanie decyzji.
– Urząd brał pod uwagę dochody samorządu zawodowego, a nie notariuszy – mówi Małgorzata Krasnodębska-Tomkiel.
Poza sankcją finansową prezes UOKiK nakazał również zmianę zakwestionowanego przepisu. Decyzja nie jest ostateczna. Krajowa Rada Notarialna ma prawo odwołania się do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Dotychczas Urząd wygrał wszystkie sprawy dotyczące samorządów zawodowych, w których zakwestionowano klauzule ograniczające konkurencję.
Izby notarialne, w których udało się założyć kancelarie w tym samym budynku
Kraków – 0
Poznań – 4
Białystok – 5
Wrocław – 1
Lublin – 1
Rzeszów – 1
Katowice – 3
Gdańsk – 6
Szczecin – 0
Łódź – 4
Warszawa – 8