Trybunał Konstytucyjny potwierdził dzisiaj prawo właścicieli mieszkań do odszkodowania od gminy za brak lokali socjalnych.

Sprawa wynikła w związku z roszczeniem Lokalnego Zrzeszenia Właścicieli Nieruchomości. Domagało się ono od gminy odszkodowania, gdyż mimo wyroków eksmisyjnych lokatorzy nadal przebywali w mieszkaniach. Sąd przyznał tym lokatorom prawo do lokali socjalnych, jednak gmina takich lokali nie przygotowała. Zgodnie wiec z ustawą o ochronie praw lokatorów osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie. Jeśli gmina nie dostarczyła lokalu socjalnego, to właścicielowi mieszkania przysługuje roszczenie.. I to w pełnej wysokości poniesionej szkody.

Sąd rejonowy w Grudziądzu zadał .pytanie Trybunałowi, czy wypłata tych odszkodowań nie należy do dodatkowych zadań gmin. I czy gminie nie przysługują pieniądze z budżetu państwa na pokrycie tych wydatków.

Sędzia sprawozdawca Maria Gintowt-Jankowicz zwróciła uwagę, że jednym z podstawowych zadań gmin jest zaspakajanie potrzeb mieszkaniowych. W ramach tego zadania mieści się zapewnienie odpowiedniej liczby lokali socjalnych. Przywrócenie w pełnym zakresie obowiązku odszkodowawczego za brak takich lokali nie stanowi nowego zadania samorządu gminnego.

- Odpowiedzialność z tego tytułu jest konsekwencją zaniechania przez gminę jednego z zadań własnych – zaznaczyła sędzia Maria Gintowt-Jankowicz. – Z tego powodu ponoszenie odpowiedzialności za brak lokalu socjalnego nie może być uznane za nowe zadanie nałożone przez ustawodawcę ani za zmianę obowiązków.. Konstytucyjna finansowa samodzielność gmin obejmuje odpowiedzialność za wykonywanie powierzonych im obowiązków.

A zatem gmina wypłacając odszkodowania właścicielom lokali ponosi w ten sposób konsekwencje swoich zaniechać w przygotowywaniu mieszkań socjalnych. Ponadto wypłata odszkodowań nie stanowi stałego obowiązku wszystkich gmin. Roszczenie odszkodowawcze nie powstaje, gdy gmina w sposób prawidłowy dostarcza lokale socjalne.

Obowiązek wypłacenia pełnych odszkodowań przez gminę w oczywisty sposób powoduje zwiększenie wydatków budżetowych, ale tylko tam, gdzie nie dba się o wykonywanie zadań własnych.



- Gdyby gminy miały uzyskać dodatkowe dochody z budżetu państwa na wypłatę odszkodowań, to w ogóle zaniedbałyby dostarczanie lokali socjalnych – podkreśliła sędzia sprawozdawca.

Zaznaczyć należy, że w systemie prawnym przewidziano kilka elementów wsparcia finansowego gmin. Od 2004 roku mogą one domagać się od Skarbu Państwa dotacji celowych na zapewnienie lokali socjalnych .Od tego roku bowiem funkcjonuje rządowy program wspierania budowy lokali socjalnych, mieszkań chronionych i noclegowni. Wsparcie dla gmin polega na refundacji części wydatków poniesionych na te inwestycje.

- Oceniam pozytywnie wyrok Trybunału, szkoda tylko że zapadł po trzech latach od czasu skierowania pytania prawnego przez sąd – powiedział po rozprawie prezes Mirosław Szypowski z Polskiej Unii Właścicieli Nieruchomości. – Przez te lata w wielu gminach lokatorzy z eksmisją zajmują mieszkania nie płacąc często ani czynszu, ani odszkodowań. Właściciele każdego dnia tracą dochody, które mogliby uzyskać z prawidłowo płaconych czynszów.

Jak zapewnia Krzysztof Cichowski ze Związku Rewizyjnego Spółdzielni Mieszkaniowych problem braku lokali socjalnych dotyka także spółdzielnie. Lokatorów z eksmisją nie ma gdzie wyprowadzić, gdyż gminy nie mają odpowiednich mieszkań.

Gminy były zainteresowane innym rozstrzygnięciem. Najchętniej wzięłyby one pieniądze z kasy państwa na odszkodowania – podsumowuje Ciechowski. - Teraz gminy muszą się zmobilizować i wypłacić odszkodowania wraz z odsetkami właścicielom mieszkań.

Sygnatura akt P 8/08
50 mln złotych dostają rocznie gminy na budowę lokali socjalnych