W tegorocznych wyborach prezydenckich i przyszłych wyborach parlamentarnych zostanie uruchomiona procedura eliminacji z list kandydatów skazanych prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego.
Wprowadzone przez Sejm zmiany w ordynacjach wyborczych (do Sejmu, Senatu, Parlamentu Europejskiego, a także w wyborach prezydenckich) pozwolą stosować w wyborach znowelizowany w ubiegłym roku przepis konstytucji, który stanowi, że osoby skazane prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego nie mogą kandydować do Sejmu i Senatu.
Do takich przestępstw należy np. pomówienie lub zniesławienie głowy państwa lub przestępstwo skarbowe. Uchwalone w piątek zmiany dotyczą także zasiadających w parlamencie osób pozbawionych praw publicznych.
Każdy z kandydatów na posła (lub europosła), senatora oraz kandydaci na urząd prezydenta będą mieli obowiązek złożyć pisemne oświadczenie o posiadaniu prawa wybieralności.
Komisja wyborcza niezwłocznie po przyjęciu zgłoszenia okręgowej listy będzie występowała do biura informacyjnego Krajowego Rejestru Karnego o udzielenie informacji o kandydacie z tej listy.



Ponadto minister sprawiedliwości będzie miał obowiązek przekazywania marszałkowi Sejmu w terminie 30 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Ustaw wyników wyborów informację o posłach lub senatorach skazanych lub pozbawionych praw publicznych. Dotyczy to także wiadomości o tym, że żaden z posłów nie został skazany prawomocnym wyrokiem w okresie od ogłoszenia list wyborczych do dnia wyborów.
Ujawnienie w procedurze rejestracyjnej braku tego rodzaju informacji prowadzi do odmowy rejestracji kandydata.
– Jeżeli jednak fałszywość oświadczenia wyszłaby na jaw po uzyskaniu mandatu albo wyrok skazujący zapadł w czasie kadencji, to osoba taka traci mandat z mocy prawa – wyjaśnia Beata Tokaj, dyrektor Zespołu Prawnego Krajowego Biura Wyborczego.
Jak podkreślił poseł Marek Wójcik, na gruncie obowiązującego stanu prawnego cenzus niekaralności obowiązuje w wyborach samorządowych oraz w wyborach do Parlamentu Europejskiego. Ordynacje wyborcze do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw idą jeszcze dalej. Prawa wybieralności w tych wyborach nie mają także osoby, wobec których wydano prawomocny wyrok warunkowo umarzający postępowanie karne.
Jeżeli ustawę zatwierdzi Senat i podpisze prezydent, jej przepisy wejdą wżycie 14 dni od ogłoszenia i będą miały zastosowanie do następnej kadencji parlamentu i do tegorocznych wyborów prezydenckich.