Czy istnieje możliwość dokonania na rzecz dziecka darowizny udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością?
Tomasz Kański
radca prawny, partner w kancelarii Sołtysiński, Kawecki & Szlęzak
Dziecko może się stać posiadaczem darowanych mu udziałów, chyba że umowa spółki zawiera w tym zakresie ograniczenia (umowa spółki np. może wymagać, aby jej wspólnicy byli pełnoletni). Rozważając dokonanie darowizny udziałów na rzecz dziecka, należy zastanowić się, kto będzie reprezentować obdarowywane dziecko przy zawieraniu umowy darowizny. Dzieci do 13 lat nie mają zdolności do czynności prawnych (art. 12 kodeksu cywilnego) i nie mogą samodzielnie zawierać jakichkolwiek umów. W takim przypadku, przy zawieraniu umowy darowizny za dziecko mogą działać rodzice, którym przysługuje władza rodzicielska i którzy są jego przedstawicielami ustawowymi (art. 98 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Natomiast dziecko, które ukończyło 13 lat, ma już ograniczoną zdolność do czynności prawnych i w takim przypadku umowę darowizny może zawrzeć małoletni, działając samodzielnie lub przez rodziców jako przedstawicieli ustawowych. W przypadku samodzielnego zawarcia umowy darowizny przez małoletniego, jej ważność nie jest zależna od wyrażenia zgody przez jego rodziców (przedstawicieli ustawowych), gdyż zgoda taka jest wymagana dla umów, w których małoletni zaciąga zobowiązanie lub rozporządza swoim prawem (art. 17 kodeksu cywilnego). Przyjęcie darowizny (nieobciążonej poleceniem) nie jest natomiast zaciągnięciem zobowiązania ani też rozporządzeniem prawem.
Można zastanawiać się, czy na zawarcie przez obdarowywane dziecko umowy darowizny konieczne jest uzyskanie zgody sądu opiekuńczego. Zgodnie z art. 101 par. 3 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego zgoda taka jest wymagana dla każdej dokonywanej przez rodziców czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka. W udzieleniu odpowiedzi na powyższe pytanie z pomocą przychodzi orzecznictwo Sądu Najwyższego, zgodnie z którym nabycie przez rodziców dla małoletniego dziecka w drodze darowizny praw wolnych od obciążeń jest dopuszczalne bez zgody sądu (uchwała SN, sygn. akt III CZP 73/76).