Przedsiębiorca, który poniesie szkodę na skutek kontroli przeprowadzonej z naruszeniem przepisów, może wystąpić o odszkodowanie.
Regulacje dotyczące przeprowadzania kontroli w firmach zmieniły się na korzyść przedsiębiorców. Nowe zasady obowiązują od 7 marca 2009 r. Zostały wprowadzone przez nowelizowaną ustawę o swobodzie działalności gospodarczej. Przepisy te przewidują m.in., że przedsiębiorcy, który poniósł szkodę na skutek przeprowadzenia czynności kontrolnych z naruszeniem przepisów prawa, należy się odszkodowanie.
Z wyjaśnień uzyskanych przez GDP w Ministerstwie Gospodarki, wynika że ustawa o swobodzie działalności gospodarczej – także w zakresie wykonywania kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy – zawiera wyłącznie przepisy o charakterze ogólnym. Zgodnie z art. 77 ust. 4 tej ustawy przedsiębiorcy, który poniósł szkodę na skutek przeprowadzenia czynności kontrolnych z naruszeniem przepisów prawa w zakresie kontroli działalności gospodarczej, przysługuje odszkodowanie. Jak wyjaśnia ministerstwo, do tej normy odpowiednie zastosowanie mają właściwe przepisy kodeksu cywilnego w zakresie odpowiedzialności za szkodę. Natomiast dochodzenie roszczeń ma następować na zasadach i w trybie określonym dla postępowania cywilnego. Ministerstwo zastrzega, że ciężar dowodowy będzie spoczywał na przedsiębiorcy, natomiast ocena dowodów należeć będzie do sądu.
Przedsiębiorca, wykazując przed sądem powstanie szkody, może wykorzystać przede wszystkim art. 417 (i następne) kodeksu cywilnego. Żądanie przez niego wypłaty odszkodowania powinno odpowiadać wysokości poniesionej szkody, obejmując stratę, jak i utracone korzyści. Okoliczności te jednak przedsiębiorca będzie musiał udowodnić przed sądem. Powinien on ponadto wykazać, jakie konkretne działania (bądź zaniechania) kontrolujących spowodowały powstanie szkód.



W praktyce przedsiębiorcy mogą mieć problemy szczególnie przy określaniu rozmiarów utraconych przez nich korzyści. Szacowanie tego rodzaju szkody opiera się zazwyczaj na hipotezach. Takie roszczenia można jednak uzasadniać, powołując się np. na stan firmy sprzed wyrządzenia szkody, a także porównując go do sytuacji innych przedsiębiorców, których wadliwe działanie organów kontroli nie dotknęło.
W jakich konkretnie sytuacjach przedsiębiorca będzie mógł ubiegać się o odszkodowanie? Otóż będzie miał takie prawo wtedy, gdy np. nie zostanie zawiadomiony o zamiarze wszczęcia kontroli, gdy czynności kontrolne dokonane będą podczas jego nieobecności lub osoby przez niego upoważnionej (z wyłączeniem szczególnych sytuacji wymienionych w ustawie), gdy podjęto u niego kontrolę, kiedy jest już prowadzona inna kontrola, lub gdy przekroczono czas trwania kontroli określony w ustawie. Chodzi zatem o naruszenia przez organy kontrolujące głównie przepisów formalnych w zakresie przeprowadzania kontroli.
Według obowiązujących przepisów, czas kontroli w ciągu roku nie może przekraczać u mikroprzedsiębiorców 12 dni roboczych, u małych przedsiębiorców – 18, u średnich przedsiębiorców – 24, a u pozostałych przedsiębiorców – 48. Wprowadzony jest również zakaz jednoczesnego prowadzenia więcej niż jednej kontroli w tym samym zakładzie.
Przedsiębiorca musi być również powiadomiony o zamiarze przeprowadzenia kontroli (z wyjątkiem kilku przypadków określonych w ustawie).