Przedsiębiorcy, którzy z powodu trudnej sytuacji gospodarczej chcą zawiesić prowadzenie własnej firmy, będą w okresie zawieszenia zwolnieni z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne oraz zdrowotne.
Osoba prowadząca działalność gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i zdrowotnemu, a tylko ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne. Prowadzenie działalności gospodarczej wiąże się z comiesięcznym opłacaniem składek na te ubezpieczenia. Składki muszą być opłacane nawet wówczas, gdy prowadzona działalność przynosi minimalne zyski lub nawet stratę. Przedsiębiorca, który chce przeczekać okres gorszej koniunktury lub też z powodu innych przeszkód działalności nie może wykonywać, może na pewien czas działalność gospodarczą zawiesić. Z takiej możliwości może skorzystać, gdy nie zatrudnia pracowników.
Wówczas za okres, w którym działalność nie będzie wykonywana, przedsiębiorca jest zwolniony z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne oraz zdrowotne. Działalność może być zawieszona na czas nie krótszy niż miesiąc i nie dłuższy niż 24 miesiące.

Zawieszenie trzeba zgłosić

W przypadku zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej płatnik składek zobowiązany jest zgłosić ten fakt w organie ewidencyjnym, który następnie przekazuje do ZUS-u kopię wpisu o zawieszeniu. Na tej podstawie ZUS sporządza dokumenty ubezpieczeniowe: wyrejestrowanie płatnika składek (formularz ZUS ZWPA), wyrejestrowanie z ubezpieczeń osoby prowadzącej działalność gospodarczą (formularz ZUS ZWUA) oraz członków rodziny osoby ubezpieczonej – osoby prowadzącej działalność (formularz ZUS ZCNA), jak również wyrejestrowanie z ubezpieczeń osób współpracujących (formularz ZUS ZWUA) i członków rodziny osób współpracujących (formularz ZUS ZCNA).
ZUS nie wyrejestruje płatnika, gdy płatnik zatrudnia osoby, za które ma obowiązek składania dokumentów ubezpieczeniowych (np. zleceniobiorców).

Wyrejestrowanie z ubezpieczenia

Wyrejestrowanie z ubezpieczeń następuje z dniem, w którym działalność nie jest już wykonywana. Jeżeli więc działalność została zawieszona, np. od 10 czerwca, to składki na ubezpieczenia społeczne za czerwiec powinny zostać opłacone za okres od 1 do 9 czerwca.

Informacja z ZUS

ZUS zawiadamia płatnika składek (ewentualnie osoby współpracujące) odrębnym pismem o wszystkich sporządzonych dokumentach ubezpieczeniowych sporządzonych w związku z zawieszeniem działalności gospodarczej.
W przypadku gdy do ZUS-u wpłynie z organu ewidencyjnego informacja o zawieszeniu wykonywania działalności przez przedsiębiorcę, a ZUS stwierdzi, iż dany płatnik nie wyrejestrował z ubezpieczeń osób będących pracownikami w rozumieniu kodeksu pracy, wówczas powiadomi organ ewidencyjny oraz płatnika składek o wszczęciu postępowania wyjaśniającego w celu ustalenia, czy faktycznie nastąpiło zawieszenie działalności.

Wznowienie działalności

Jeżeli po pewnym czasie prowadzący działalność zechce wznowić zawieszoną działalność, powinien poinformować o tym fakcie organ ewidencyjny.
Organ ewidencyjny przekazuje wówczas do ZUS kopię wpisu o wznowieniu działalności. W oparciu o tę informację ZUS sporządza dokumenty ubezpieczeniowe: zgłoszenie płatnika składek (formularz ZUS ZFA) – tylko w przypadku, gdy nastąpiło wyrejestrowanie płatnika w związku z wcześniejszym zawieszeniem działalności, oraz zgłoszenie do ubezpieczeń osoby prowadzącej działalność, odpowiednio na formularzu ZUS ZUA lub ZUS ZZA – zgodnie z podleganiem ubezpieczeniom, wskazanym w ostatnim zgłoszeniu przed zawieszeniem działalności.
Jeżeli w okresie zawieszenia działalności wystąpiły zmiany skutkujące zmianą zasad podlegania ubezpieczeniom lub kodu tytułu ubezpieczenia, do złożenia dokumentów zgłoszeniowych do ubezpieczeń zobowiązany jest płatnik składek (przykład 1).
PRZYKŁAD 1: ZMIANA ZASAD UBEZPIECZENIA
Pan Tomasz od 2 kwietnia 2009 r. zawiesił działalność gospodarczą, z działalności podlegał obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. W okresie zawieszenia działalności pan Tomasz został zatrudniony na podstawie umowy o pracę za wynagrodzeniem niższym niż minimalne. Od 10 czerwca planuje wznowienie działalności. Po wznowieniu działalności pan Tomasz powinien złożyć druk ZUS ZZA i z działalności zgłosić się do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego. Gdy z działalności będzie chciał podlegać dobrowolnym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, zgłoszenie powinno zostać przekazane na druku ZUS ZUA.
ZUS powiadamia płatnika składek odrębnym pismem o sporządzonych dokumentach zgłoszeniowych – w związku ze wznowieniem przez niego wykonywania działalności.
Po wznowieniu wykonywania działalności, płatnik składek zobowiązany jest do złożenia dokumentów zgłoszeniowych za wszystkie wyrejestrowane osoby podlegające ubezpieczeniom (np. za osoby współpracujące), jak i członków rodziny.



Obowiązki płatnika

Po wznowieniu wykonywania działalności gospodarczej płatnik składek zobowiązany jest do złożenia:
● deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA lub imiennych raportów miesięcznych za siebie lub osoby współpracujące za miesiąc, w trakcie którego nastąpi wznowienie prowadzenia działalności i powstanie obowiązek ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, oraz za kolejny miesiąc, za który zostanie zadeklarowana na ubezpieczenia społeczne kwota w wysokości nie niższej niż najniższa podstawa wymiaru składek (przykład 2),
PRZYKŁAD 2: WZNOWIENIE W TRAKCIE MIESIĄCA
Pan Janusz wznowił działalność gospodarczą od 8 kwietnia 2009 r. Działalność prowadzi samodzielnie. W takiej sytuacji powinien złożyć deklarację rozliczeniową za kwiecień i maj. Natomiast za kolejne miesiące będzie zwolniony z obowiązku składania deklaracji rozliczeniowej.
● deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA lub imiennych raportów miesięcznych za siebie lub osoby współpracujące za dany miesiąc, jeżeli od pierwszego dnia tego miesiąca nastąpi wznowienie prowadzenia działalności i powstanie obowiązek ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, a na ubezpieczenia społeczne zostanie zadeklarowana kwota w wysokości nie niższej niż najniższa podstawa wymiaru składek (przykład 3).
PRZYKŁAD 3: WZNOWIENIE OD POCZĄTKU MIESIĄCA
Pani Anna wznowiła prowadzenie działalności gospodarczej od 1 czerwca. Pani Anna powinna złożyć deklarację rozliczeniową za czerwiec, natomiast za lipiec i kolejne miesiące z obowiązku składania deklaracji będzie zwolniona.
Na podstawie złożonych dokumentów rozliczeniowych, w których zostaną prawidłowo rozliczone należne składki od zadeklarowanych na ubezpieczenia społeczne i na ubezpieczenie zdrowotne kwot za pełny miesiąc, ZUS będzie mógł sporządzać dokumenty rozliczeniowe za kolejne miesiące.

Podmioty wpisane do KRS

W przypadku zgłoszenia, zawieszenia lub wznowienia działalności przez spółkę w Krajowym Rejestrze Sądowym, spółka dodatkowo wypełnia odpowiednio dokumenty zgłoszeniowe lub wyrejestrowujące, zmieniające lub korygujące dane spółki jako płatnika składek: ZUS ZPA, ZWPA, które zostaną bezpośrednio przekazane przez sądy rejestrowe do odpowiedniej jednostki ZUS (zgodnie z adresem siedziby spółki).
Natomiast wspólnicy spółek: komandytowej, jawnej, partnerskiej lub jednoosobowej spółki z o.o., w związku z obowiązującą od 1 stycznia 2009 r. ustawą z 7 listopada 2008 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw składają do ZUS odpowiednio zgłoszenie/wyrejestrowanie siebie jako płatnika składek na własne ubezpieczenia na formularzu ZUS ZFA, ZUS ZWPA, z własnymi odrębnymi danymi identyfikacyjnymi: NIP i PESEL. Mogą tego dokonać również za pośrednictwem sądu rejestrowego.
Wspólnicy spółek komandytowych, jawnych i partnerskich oraz jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, a także osoby prowadzące działalność na podstawie wpisu do ewidencji (w sytuacji gdy po wznowieniu działalności gospodarczej wystąpiły zmiany skutkujące zmianą zasad podlegania ubezpieczeniom) w celu dokonania zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych i/lub ubezpieczenia zdrowotnego zobowiązani są przekazać do ZUS-u w formie elektronicznej lub papierowej (bezpośrednio w terenowej jednostce organizacyjnej ZUS lub za pomocą poczty) formularz ZUS ZUA lub ZUS ZZA.