Osoby, które ukończą nową aplikację, mają gwarancję pracy w wyuczonym zawodzie. Stypendium otrzyma każdy aplikant, niezależnie od dochodu w gospodarstwie domowym. Aplikant, który odmówi podjęcia pracy w sądzie lub prokuraturze, będzie musiał zwrócić stypendium.
W siedzibie Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury w Krakowie 8 sierpnia 2009 r. odbędzie się po raz pierwszy egzamin konkursowy na nową aplikację sędziowsko-prokuratorską. Zgodnie z wyznaczonym przez ministra sprawiedliwości limitem przyjęć naukę w nowym systemie aplikacji państwowych rozpocznie jesienią 300 osób. Nowy, wprowadzany w tym roku w życie model kształcenia kadr wymiaru sprawiedliwości zakłada, że przygotowanie do wykonywania zawodu sędziego i prokuratora będzie polegało na odbyciu dwuetapowej aplikacji, a następnie stażu zawodowego.

Szkolenie na zmianę z praktyką

Szkolenie aplikantów będzie odbywać się w jednym miejscu w Krakowie w Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury, a nie jak dotychczas w sądach i prokuraturach apelacyjnych. Aplikanci będą odbywali aplikację ogólną, sędziowską lub prokuratorską zgodnie ze szczegółowym programem zajęć. Szkolenia teoretyczne zostaną uzupełnione praktykami w sądach, prokuraturach i urzędach położonych w pobliżu miejsca zamieszkania aplikanta.
Zajęcia będą realizowane w postaci trwających nie dłużej niż trzy tygodnie bloków szkoleniowych (pięć dni w tygodniu po 8 godzin seminaryjnych dziennie). Będą miały one głównie formę wykładów, seminariów, warsztatów, symulacji rozpraw, przeprowadzania czynności procesowych oraz opracowywania decyzji procesowych.
Po każdym cyklu zajęć aplikant będzie odbywał wskazane w programie aplikacji praktyki. Będą one pokrywały się z tematyką bloku przeprowadzonych zajęć (np. procedura cywilna, kryminalistyka, postępowanie karne). Po każdym zakończonym cyklu zajęć i praktykach aplikant będzie musiał zaliczyć sprawdzian.
– W czasie pobytu w Krakowie aplikanci będą mogli mieszkać w specjalnie dla nich wybudowanym hotelu. Wynajęcie pokoi będzie odpłatne, jednak na pewno będzie ono dofinansowane z Ministerstwa Sprawiedliwości – mówi sędzia Beata Morawiec, zastępca dyrektora Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury ds. szkolenia wstępnego.

Specjalizacja dla najlepszych

Warunkiem ukończenia aplikacji ogólnej i otrzymania dyplomu będzie uzyskanie pozytywnych ocen ze wszystkich sprawdzianów i praktyk objętych programem aplikacji. W następnym etapie aplikanci będą mogli złożyć wniosek o wpis na aplikację specjalistyczną (sędziowską lub prokuratorską). W pierwszej kolejności na listę zostaną wpisani kandydaci z najlepszymi wynikami. Jeśli zabraknie miejsc dla zainteresowanych, dyplom będzie uprawniał do wpisu w późniejszym terminie, jednak nie dalej niż trzy lata od ukończenia aplikacji ogólnej. Osoby, które się nie zakwalifikują na aplikację specjalistyczną, będą mogły pracować jako asystent sędziego lub referendarz sądowy.
Aplikacja sędziowska będzie trwała 54 miesiące. W tym czasie przez 30 miesięcy aplikanci będą uczestniczyli w zajęciach i praktykach w krajowej szkole. Następnie będą kontynuowali praktykę w sądach z tą różnicą, że zamiast asesury (której wykonywanie jest zakazane od 5 maja 2009 r.) odbędą staże na stanowiskach: asystenta sędziego, a następnie referendarza sądowego (po 12 miesięcy). Aplikacja prokuratorska ma trwać 30 miesięcy. Po zdaniu egzaminu prokuratorskiego do ministra sprawiedliwości trafi lista klasyfikacyjna aplikantów ułożona według osiągniętych wyników w nauce. Kolejność na niej zadecyduje o możliwości pracy na stanowisku asesora prokuratorskiego.
Do nowego modelu kształcenia sceptycznie podchodzi Stowarzyszenie Sędziów Polskich Iustitia.
– Niestety, przyjęty model jest czysto urzędniczy. Z prawdziwą praktyką pracy w sądzie czy prokuraturze aplikant będzie miał do czynienia dopiero po zakończeniu aplikacji – podkreśla sędzia Bartłomiej Przymusiński ze stowarzyszenia Iustitia.



Stypendium to zobowiązanie

Wszyscy, którzy dostaną się na aplikację ogólną, a następnie sędziowską lub prokuratorską, będą mieli prawo do pobierania stypendium. Będzie ono przysługiwało przez cały okres aplikacji ogólnej i specjalistycznej. Kwoty przyznawane aplikantom aplikacji ogólnej nie będą mogły przekraczać 70 proc. wysokości wynagrodzenia zasadniczego w stawce podstawowej referendarza sądowego. Obecnie jest to więc prawie 3,2 tys. zł brutto. Po zakwalifikowaniu na listę aplikantów prokuratorskich lub sędziowskich miesięczne stypendium zostanie automatycznie podniesione i zrównane z pensją zasadniczą referendarza sądowego w stawce podstawowej, czyli 4537 zł brutto.
– Jest to kwota, którą do niedawna zarabiał asesor prokuratorski, więc na pewno będzie to zachęta dla wielu zdolnych absolwentów prawa. W większości miast w Polsce aplikanci nie zarobiliby tyle nawet w najlepszych kancelariach – ocenia prokurator Cezary Kiszka ze Stowarzyszenia Prokuratorów RP.
Wysokie stypendia mają zapewnić aplikantom środki na utrzymanie w trakcie aplikacji. Zgodnie z nowymi przepisami nie będą mogli oni odbywać bowiem aplikacji pozaetatowych i będą związani zakazem pracy w innych firmach. Stypendia będą przyznawane automatycznie na wniosek aplikanta. Ustawa przewiduje sytuacje, w których niedoszli sędziowie i prokuratorzy muszą zwracać pobrane pieniądze. W skrajnych przypadkach (np. niepodjęcie pracy w zawodzie) suma ta może przekraczać 150 tys. zł.
Podstawa prawna
Ustawa z 23 stycznia 2009 r. o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury (Dz.U. nr 26, poz. 157).