SENTENCJA
Umowa międzynarodowa między Rzeczpospolitą Polską a Republiką Białorusi o pomocy prawnej w stosunkach cywilnych, rodzinnych, pracowniczych i karnych w sprawach stosunków prawnych dotyczących nieruchomości stanowi, że właściwe są do tego sądy i prawo miejsca położenia nieruchomości.
SYGN. AKT II CSK 169/07
Dziadkowie Antoniego G. od 1887 roku zamieszkiwali w Potoku Złotym (dzisiaj poza granicami Polski). Mieli tam nieruchomość, którą następnie spadkobiercy na mocy odpowiednich porozumień międzynarodowych musieli opuścić. Gdy można już było domagać się rekompensat za pozostawione mienie, Antoni G. wystąpił o to przeciwko skarbowi państwa do sądu.
Sąd I instancji uznał, że nie ma on interesu prawnego w domaganiu się rekompensaty, i wniosek oddalił. Orzekł tak na podstawie ustawy z 8 lipca 2005 r. o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskie (Dz.U. nr 169, poz. 1418). Antoni G. odwołał się, a sąd II instancji zmienił to orzeczenie. Ustalił tylko, że spadkodawcy Antoniego G. pozostawili w woj. tarnopolskim majątek. Było to częściowe uwzględnienie apelacji, ponieważ nie można było ustalić składu tego majątku.
Od tego orzeczenia skargę kasacyjną wniósł Skarb Państwa. Domagał się umorzenia postępowania, twierdząc, że powołana wyżej ustawa z 8 lipca 2005 r. wyłączyła w takich sprawach drogę sądową. Mimo, że powództwo było wytoczone przed wejściem w życie tej ustawy. Jak podkreślono w skardze kasacyjnej, art. 27 ustawy stanowi, że postępowania w sprawach o potwierdzenie prawa do rekompensaty, wszczęte i niezakończone przed jej wejściem w życie, prowadzi się na podstawie jej przepisów (ustawa weszła w życie 7 października 2005 r.). Sąd Najwyższy orzekł 2 lutego 2007 r. (sygn. akt IV CSK 376/06), że w sprawie wypłaty rekompensat za pozostawione mienie droga sądowa jest wyłączona - przypomniano w uzasadnieniu. Potwierdzenie prawa odbywa się bowiem w drodze postępowania administracyjnego.
Sąd Najwyższy uwzględnił skargę, ale nie z powodów w niej podanych. W wydanym postanowieniu uchylił wyroki sądów I i II instancji i odrzucił pozew. Umowa między Rzeczpospolitą Polską a Republiką Białorusi z 26 października 1994 r. o pomocy prawnej w stosunkach cywilnych, rodzinnych, pracowniczych i karnych stanowi, że do stosunków prawnych dotyczących nieruchomości właściwe są sądy i prawo położenia nieruchomości. Jak podkreślił SN, nie stosuje się w takich sprawach jurysdykcji przemiennej (potwierdził to SN w orzeczeniu z 27 kwietnia 2006 r., sygn. akt I CSK 188/05). I skład orzekający w opisanej sprawie zgodził się z tym stanowiskiem.
MARTA PIONKOWSKA