W ogólnych warunkach ubezpieczenia AC, stosowanych przez PZU, znalazły się postanowienia niekorzystne dla klientów i takie, które mogą zostać uznane za niedozwolone klauzule umowne. Niezgodna z prawem jest definicja szkody całkowitej oraz zasady wyliczania szkody.

Umowa ubezpieczenia AC W ogólnych warunkach ubezpieczenia AC, stosowanych przez PZU, znalazły się postanowienia niekorzystne dla klientów i takie, które mogą zostać uznane za niedozwolone klauzule umowne. Niezgodna z prawem jest definicja szkody całkowitej oraz zasady wyliczania szkody.
Każdy posiadacz pojazdu ma obowiązek jego ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnoprawnej (ubezpieczenie OC). Coraz więcej osób decyduje się jednak także na wykupienia ubezpieczenia autocasco (ubezpieczenie AC).
Przed wybraniem ubezpieczyciela oraz podpisaniem polisy ubezpieczeniowej AC każdy klient powinien dokładnie zapoznać się z jej warunkami. Powinien sprawdzić przede wszystkim, czy nie zawierają postanowień umownych kształtujących prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Jeżeli klient znajdzie takie postanowienia, to powinien zażądać wykreślenia ich z umowy lub odmówić jej podpisania. Poza dokładnym sprawdzeniem umowy klient powinien także szczegółowo zapoznać się z ogólnymi warunkami ubezpieczenia świadczonymi przez zakład ubezpieczeń. Ogólne warunki ubezpieczenia są bowiem istotną częścią umowy ubezpieczenia i są tak samo ważne dla klienta jak umowa ubezpieczenia.
Niższa stawka odszkodowania
Gazeta Prawna, dokonując wspólnie z prawnikami analizy ogólnych warunków ubezpieczenia autocasco PZU dla klienta indywidualnego oraz małego i średniego przedsiębiorcy, dotarła do postanowień, które mogą zostać uznane za zakazane klauzule umowne. Jednym z takich postanowień może być paragraf 4 pkt 15. Zgodnie z jego treścią za szkodę całkowitą może być uznane uszkodzenie pojazdu, którego koszty naprawy przekraczają 70 proc. wartości pojazdu. Tymczasem zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego z 12 stycznia 2006 r. ze szkodą całkowitą mamy do czynienia w sytuacji, gdy koszt naprawy pojazdu przekracza jego wartość sprzed wypadku. Wyraźnie widać zatem, że postanowienie ogólnych warunków ubezpieczenia stosowanych przez PZU są niezgodne z tym orzeczeniem i w związku z tym może być uznane za niedozwoloną klauzulę umowną. Jej stosowanie może bowiem doprowadzić do strat finansowych ubezpieczonych.
Analiza ogólnych warunków ubezpieczenia pokazała, że wątpliwości może budzić także paragraf 24 ust. 2. Zgodnie z jego treścią, jeżeli ubezpieczony doznał szkody poza granicami Polski i w związku z tym poniósł jakieś wydatki w walucie obcej, to zakład ubezpieczeń jest zobowiązany jedynie do wypłaty odszkodowania w złotych według średniego kursu walut NBP z daty ustalenia odszkodowania. Ubezpieczyciel ma natomiast obowiązek zwrócenia wydatków faktycznie poniesionych na usunięcie skutków szkody. PZU, nie może zatem arbitralnie decydować, według jakiego kursu poszkodowany ma obowiązek wymieniać walutę. Należy zatem uznać, że omawiany paragraf stanowi niedozwoloną klauzulę umowną.
Nieprawidłowe wyliczanie szkody
Duży niepokój wzbudza także paragraf 21 ust. 6 ogólnych warunków ubezpieczenia. Zgodnie z tym paragrafem ubezpieczyciel pokrywa koszty naprawy uszkodzonego pojazdu wyłącznie w zakresie określonym w kalkulacji kosztów naprawy lub protokole szkody, sporządzonych przez PZU lub wykonanych na jego zlecenie. Przepis ten może stanowić pole do nadużyć, np. poprzez możliwości zaniżania wysokości kosztów naprawy. Między innymi z tych względów taki zapis ogólnych warunków umowy może być uznany za niedozwoloną klauzulę umowną. Ubezpieczyciel ma bowiem obowiązek zwrócenia wydatków faktycznie poniesionych na usunięcie skutków szkody.
Podobne nieprawidłowości związane z ustaleniem wysokości kosztów naprawy uszkodzonego pojazdu, a w związku z tym wysokości wypłaconego odszkodowania, może wzbudzać także paragraf. 22 ust. 3 pkt 1 ogólnych warunków ubezpieczenia. Jasno on wskazuje, że ustalenie wysokości odszkodowania następuje na podstawie uprzednio uzgodnionych z PZU kosztów i sposobu naprawy uszkodzonego pojazdu przez warsztat. Przepis ten może naruszać zasadę równości stron, bowiem w praktyce to ubezpieczyciel będzie decydował o tym, gdzie i za jaką kwotę pojazd zostanie naprawiony. Jeżeli ubezpieczony będzie chciał skorzystać z usług innego zakładu naprawczego, to może mieć trudności z otrzymaniem odszkodowania, bowiem zakład ubezpieczeń może zakwestionować wydatki poniesione przez ubezpieczonego na naprawienie pojazdu.
Wątpliwości co do zgodności z prawem wzbudza także zapis paragrafu 23 ogólnych warunków ubezpieczenia. Stanowi on, że w przypadku powstania szkody za granicą ubezpieczony musi uzyskać zgodę przedstawiciela ubezpieczyciela na niezbędną naprawę pojazdu. Konieczne jest także uzyskanie zgody na holowanie pojazdu uszkodzonego za granicą. Tutaj również naruszona zostaje równowaga stron umowy, bowiem nawet w nagłych wypadkach, kiedy potrzebne jest holowanie pojazdu, ubezpieczony musi uzyskać zgodę ubezpieczyciela, gdyż w przeciwnym razie może mieć trudności z uzyskaniem odszkodowania.
3 KROKI
Co zrobić, gdy umowa lub regulamin zawiera niedozwolone klauzule umowne
Każda osoba, która podpisała umowę ubezpieczenia i stwierdziła, że zawiera ona sprzeczne z prawem i niekorzystne dla niej klauzule, powinna przede wszystkim:
1 Wystąpić z wnioskiem do ubezpieczyciela o wykreślenie z postanowień umowy klauzuli, która budzi wątpliwości co do zgodności z prawem
2 Zwrócić się z zapytaniem do prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, czy wskazane przez niego klauzule umowne nie zostały lub nie mogą zostać uznane za niedozwolone klauzule umowne (tzw. klauzule abuzywne)
3 Jeżeli prezes UOKiK stwierdzi, że wskazane klauzule są zakazanymi klazulami umownymi, a ubezpieczyciel nie chce ich usunąć z postanowień umowy, to ubezpieczony może wnieść pozew do sądu o ustalenie, że określone zapisy w umowie nie wiążą konsumenta, gdyż naruszają jego interesy
Przygotował ARKADIUSZ JARASZEK
OPINIE
PIOTR CZUBLUN
radca prawny w kancelarii CMS Cameron McKenna Dariusz Greszta
Zgodnie z ustawą o działalności ubezpieczeniowej ogólne warunki ubezpieczenia powinny zawierać m.in. rodzaj ubezpieczenia i jego przedmiot, prawa i obowiązki każdej ze stron, zakres odpowiedzialności ubezpieczyciela, sposób ustalania i opłacania składki ubezpieczeniowej oraz inne kluczowe warunki umów ubezpieczenia zawieranych przez ubezpieczyciela.
Ogólne warunki ubezpieczenia stosowane przez PZU zawierają postanowienia, które mogą być uznane za niedozwolone klauzule umowne. Przypadki te nie są jednak liczne i należy stwierdzić, że warunki te stanowią przykład wzorca umownego, którego stosowanie nie powinno narażać ubezpieczyciela lub jego klientów na poważniejsze spory sądowe. Treść ogólnych warunków ubezpieczenia jest czytelna i nie powinna rodzić wątpliwości interpretacyjnych.
MAŁGORZATA WIĘCKO
prawnik w Biurze Rzecznika Ubezpieczonych
Z raportu wzorców umownych stosowanych przez zakłady ubezpieczeń, przygotowanego przez UOKiK we wrześniu 2006 r. wynika, iż prawie wszystkie OWU zawierały nieprawidłowości. W wielu przypadkach zakłady ubezpieczeń stosowały postanowienia sprzeczne z bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa, jak również postanowienia, które mogły być uznane za klauzule niedozwolone. Niedozwolone zapisy dotyczą najczęściej bardzo krótkiego terminu, w którym ubezpieczony jest zobowiązany do zgłoszenia szkody, zastrzeżenia, iż w razie odstąpienia od umowy ubezpieczenia lub jej wypowiedzenia składka za niewykorzystany okres ubezpieczenia nie jest zwracana, jak również traktowanie zaległości w zapłacie składki lub jej raty jako odstąpienie od umowy przez ubezpieczającego. Jeżeli w OWU znajdą się klauzule niedozwolone, należy pamiętać, iż w zasadzie nie wiążą one konsumenta.
Piotr Czublun, radca prawny w kancelarii CMS Cameron McKenna Dariusz Greszta / DGP
Małgorzata Więcko, prawnik w Biurze Rzecznika Ubezpieczonych / DGP