Dłużnik powinien samodzielnie zawiadomić komornika, jakie środki zgromadzone na jego rachunku bankowym nie podlegają egzekucji.

Egzekucja komornicza może być prowadzona z kilku źródeł, w tym ze świadczeń emerytalno-rentowych, z wynagrodzenia czy z różnego rodzaju świadczeń przyznanych pracownikowi. Zmiany w kwotach wolnych: Ile komornik potrąci z zasiłku chorobowego czy macierzyńskiego>> Wszystkie te środki wpływają zazwyczaj na konto bankowe, które może zostać zajęte przez komornika.

Komornik ustala rachunek dłużnika. W pierwszej kolejności wierzyciel składa wniosek u komornika w sprawie poszukiwania majątku dłużnika (za wynagrodzeniem). Wykonując swoje obowiązki i ustalając, jaki dłużnik posiada majątek, komornik wysyła zapytania do wielu instytucji.

Numer rachunku bankowego dłużnika może podać już sam wierzyciel (jeśli na przykład był kontrahentem dłużnika). O tym, w jakim banku dłużnik posiada rachunki, komornik może się także dowiedzieć, kierując pytanie do biura rachunkowego dłużnika lub występując o informacje do Krajowej Izby Rozliczeniowej - drogą elektroniczną poprzez system OGNIVO. Istnieje także możliwość skierowania zapytania (za pośrednictwem banku) do Centralnej informacji o rachunkach.

Komornik zajmuje rachunek. Po ustaleniu lokalizacji rachunku dłużnika, komornik wysyła do banku zawiadomienie o zajęciu wierzytelności pieniężnej, informując także o wysokości dochodzonej należności wraz z kosztami egzekucyjnymi. Wzywa bank, żeby bez zgody komornika nie dokonywał wypłat z rachunku do wysokości zajętej wierzytelności, ale zajętą kwotę przekazał na konto komornika. Jednocześnie komornik przekazuje wierzycielowi i dłużnikowi informację o zajęciu rachunku bankowego.

Komornik nie musi wskazywać konkretnego numeru rachunku bankowego. W efekcie zajęciu podlegają - do wysokości zadłużenia w postępowaniu - wszystkie środki z rachunków, jakie dłużnik posiada w danej instytucji (poza rachunkiem powierniczym). Jeśli właścicielem jednego z rachunków jest osoba trzecia, może on również zostać zajęty - w całości w przypadku współmałżonka, w równej części (liczy się treść umowy za bankiem) w przypadku wspólnika.

Czego bank nie potrąci z rachunku? Egzekucja z rachunku bankowego podlega jednak ograniczeniom. Obowiązują przede wszystkim kwoty wolne od zajęcia - w tym wypadku wolne od zajęcia są środki do wysokości 75 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę - w każdym miesiącu kalendarzowym, w którym obowiązuje zajęcie i niezależnie od liczby umów. W 2018 roku kwota wolna dla rachunku bankowego, odnawiana co miesiąc, wynosi więc 1575 zł.

Wolne od zajęcia są również wpływające na rachunek bankowy:

  • świadczenia alimentacyjne
  • świadczenia rodzinne, dodatki rodzinne, pielęgnacyjne, porodowe, dla sierot zupełnych,
  • zasiłki dla opiekunów,
  • świadczenia z pomocy społecznej,
  • świadczenie wychowawcze,
  • środki przyznane na podstawie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.

Zajęciu nie podlega zatem świadczenie wypłacane w ramach programu 500 plus. Zaraz po tym, jak świadczenie wychowawcze zaczęło być wypłacane, minister Zbigniew Ziobro przypominał, że świadczenia te nie podlegają egzekucji komorniczej. "Minister zwraca się do komorników, by respektowali mówiące o tym przepisy art. 833 § 6 Kodeksu postępowania cywilnego. W przypadku ich naruszenia komornikom grozi odpowiedzialność dyscyplinarna: od kary upomnienia do wydalenia z zawodu" - napisano na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości.

Podobnie jest w przypadku świadczenia 300 plus, wypłacanego w ramach programu Dobry start. Tym razem Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej podkreśliło, że to świadczenie nie może być zajęte na pokrycie długów rodzica. Ponadto nie jest też wliczane do dochodu przy wnioskowaniu o inne formy wsparcia, np. z pomocy społecznej.

Co jeśli komornik zabierze za dużo? Upomnienia resortów były konieczne, ponieważ nierzadko zdarza się, że komornicy zajmują tego typu świadczenia. Komornik nie ma bowiem możliwości samodzielnego ustalenia, jakie jest źródło pochodzenia środków wpływających na rachunek.

- Dłużnik, na którego rachunek wpływają na przykład środki z programu 500 plus czy Dobry start, powinien zawiadomić o tym bank i komornika oraz wskazać kwotę wolną od zajęcia. Jeśli przedtem komornik dokona egzekucji tych świadczeń, niezbędna jest skarga do sądu na czynności komornika - podkreśla mecenas Marek Tatarczuk.

Dlatego, aby uniknąć ścieżki sądowej, dłużnik powinien niezwłocznie skontaktować się z komornikiem i przedstawić dokumenty (na przykład wyciągi z rachunku, zaświadczenia z MOPS) potwierdzające wpływy ze świadczeń.